Hãy trở lại cái câu của chúng ta ở chương ba: nó tương đối dài, với nhiều
dấu phẩy nhưng không có dấu chấm phẩy (trong bản thảo và trong tất cả
các bản xuất bản Ðức). Cho nên điều gây phiền cho tôi hơn cả trong bản
của Vialatte là dấu chấm phẩy thêm vào. Nó biểu đạt sự kết thúc của một
đoạn logic, một chỗ ngắt bảo người ta hạ giọng xuống, dừng lại một chút.
Chỗ ngắt ấy, dù là đúng theo quan điểm của các quy tắc cú pháp) bóp nghẹt
hơi thở của Kafka. David, về phần mình, chia câu ấy ra làm ba phần, với
hai dấu chấm phẩy. Hai chấm phẩy ấy lại càng bất lịch sự vì Kafka trong
suốt toàn bộ chương ba (nếu ta trở lại bản thảo) chỉ sử dụng một dấu chấm
phẩy duy nhất. Trong bản xuất bản do Max Brod soạn, có đến 13 cái!
Vialatte thì lên tới 31. Lortholary 28, cộng với 3 dấu hai chấm.
Hình ảnh trên bản in
Cánh bay, dài và say đắm, của văn xuôi Kafka, ta có thể nhìn thấy nó ở
hình ảnh trên bản in, thường suốt nhiều trang chỉ gồm có mỗi một tiết "vô
tận" trong đó được nhốt cả những đoạn đối thoại dài. Trong bản thảo của
Kafka, chương ba chỉ chia làm 2 tiết dài. Trong bản xuất bản của Max
Brod, có đến 5 tiết. Trong bản dịch của Vialatte, 90. Trong bản dịch của
Lortholary, 95. ở Pháp người ta đã áp đặt cho các tiểu thuyết của Kafka một
lối khớp nối không phải của chúng: các tiết rất nhiều hơn, và do đó rất ngắn
hơn, trông như một sự tổ chức logic hơn, hợp lý hơn của văn bản, quan
trọng hóa nó lên, tách các câu đối đáp trong các đối thoại ra rõ ràng.
Theo chỗ tôi biết, trong các bản dịch ra các thứ tiếng khác, không ở đâu
người ta thay đổi lối khớp nối trong các văn bản của Kafka. Tại sao các
dịch giả Pháp (tất cả, nhất quán) lại làm thế? Chắc chắn, điều đó có lý do.
Các tiểu thuyết của Kafka trong bản in của tủ sách Pléiade có đến hơn 500
trang chú thích. Tuy nhiên, tôi không hề thấy ở đấy có một câu nào nói tới
lý do ấy.
Cuối cùng, một nhận xét về chữ nhỏ và chữ lớn
Kafka yêu cầu in các sách của ông bằng chữ thật lớn. Ngày nay người ta
nhắc lại chuyện đó với nụ cười nhẹ khoan dung giành cho những thói thất
