"Nếu em làm chuyện ấy (nghĩa là: nếu em phá thai), thì sẽ còn tốt hơn, và
nếu em nói rằng các sự việc là những con voi trắng anh có thích cái đó
không?
- Anh sẽ thích cái đó. Bây giờ anh thích cái đó, nhưng anh không thể nghĩ
đến cái đó."
Có phải ít ra thái độ khác nhau đối với một ẩn dụ đó có thể làm nên sự khác
biệt giữa hai tính cách? Cô gái, tế nhị, thơ mộng, và người đàn ông, tầm
thường?
Tại sao lại không, ta có thể hình dung cô gái thơ mộng hơn người đàn ông.
Nhưng ta cũng có thể tìm thấy trong việc cô tìm ra cái ẩn dụ nọ một lối
điệu bộ, kiểu cách, giả tạo: muốn được khen là độc đáo và giàu tưởng
tượng, cô trưng các điệu bộ thơ mộng của mình ra. Nếu quả đúng vậy, thì
vẻ đạo đức và sự thống thiết trong những từ cô nói về thế giới, sau vụ phá
thai, không còn thuộc về họ nữa, có thể chỉ là lối phô trương trữ tình chứ
không phải là nỗi tuyệt vọng chân chính của người phụ nữ phải từ bỏ tư
cách làm mẹ của mình.
Không, chẳng có gì rõ ràng giấu sau cuộc đối thoại đơn giản và tầm thường
ấy cả. Mọi người đàn ông đều có thể nói những câu giống như người Mỹ
nọ, mọi người đàn bà những câu giống như cô gái kia. Một người đàn ông
yêu một người đàn bà hay không yêu người đàn bà ấy, anh ta nói dối hay
anh ta thành thật, anh ta cũng sẽ nói đúng những lời ấy. Cứ như cuộc đối
thoại ấy đã chờ sẵn ở đây từ thuở khai thiên lập địa để được vô số cặp trai
gái nói ra, chẳng có quan hệ chút nào với tâm lý cá nhân của họ.
Phán xét về mặt đạo đức những nhân vật đó là không thể, khi họ tuyệt
chẳng còn gì để giải quyết nữa hết; lúc họ ở nhà ga, mọi sự đã được quyết
định xong hết rồi; họ đã nói với nhau hết mọi sự trước đó rồi; họ đã ngàn
lần bàn cãi với nhau về các lý lẽ của nhau rồi; bây giờ, cuộc tranh cãi cũ
(cuộc bàn cãi cũ, tấn kịch cũ) chỉ hiện lên mơ hồ đằng sau cuộc trò chuyện
trong đó chẳng có gì còn có nguy cơ nữa và trong đó các từ chỉ là những từ.
3
Dầu cái truyện ngắn là cực kỳ trừu tượng, mô tả một tình thế gần như là
