hay những nạn nhân bất cẩn càng lớn – nhưng nó không thể giải thích cho
một thực tế đáng ngạc nhiên khác: những câu chuyện trên báo về các nạn
nhân tự tử một mình chỉ làm gia tăng các vụ tai nạn chỉ có một nạn nhân,
trong khi những câu chuyện về các vụ tự-tử-cộng-giết-người lại làm tăng
các rủi ro tập thể. Sự mất mát không thể tạo nên một mô hình kiểu này.
Ảnh hưởng của các câu chuyện tự tử lên các vụ tai nạn ôtô, máy bay đến
đây hoàn toàn rõ ràng. Những câu chuyện tự tử thuần túy – trong đó chỉ có
một người chết, gây ra vụ tai nạn chỉ có một người chết; những câu chuyện
gồm cả giết người và tự tử có nhiều người chết, gây ra các vụ tai nạn nhiều
người chết. Nếu không phải “điều kiện xã hội”, cũng không phải “sự mất
mát” là nguyên nhân cho một loạt sự kiện đáng ngạc nhiên này, thì là điều
gì? Nhà tâm lý học David Phillips thuộc trường Đại học California tại San
Diego đã đưa ra câu trả lời. Ông chỉ ra một điểm rất thuyết phục của cái gọi
là “hiệu ứng Werther”.
Câu chuyện về hiệu ứng Werther vừa thú vị lại vừa cay đắng. Cách đây
hơn hai thế kỷ, nhà văn vĩ đại của nền văn học Đức, Johann von Goethe đã
xuất bản cuốn tiểu thuyết Die Leiden des jungen Werthers (Nỗi buồn của
chàng Werther). Cuốn tiểu thuyết kể về một anh hùng tên Werther tự tử đã
tạo ra một ảnh hưởng lớn. Tác phẩm không chỉ mang lại danh tiếng nhanh
chóng cho Goethe mà nó còn tạo nên một làn sóng tự tử khắp châu Âu.
Hiệu ứng này mạnh mẽ kinh hoàng đến độ chính quyền các nước đã phải
cấm xuất bản cuốn tiểu thuyết.
Công trình nghiên cứu của giáo sư Phillips đã theo đuổi hiệu ứng
Werther thời hiện đại. Nghiên cứu của ông chứng minh rằng, ngay sau khi
một vụ tự tử được đăng trên trang nhất, tỷ lệ tự tử tăng đột biến ở những
vùng có mức độ công khai câu chuyện rộng nhất. Lập luận của giáo sư
Phillips là, những người đang có vấn đề khi đọc về những cái chết-tự-giáng
đã bắt chước tự tử theo. Như một minh họa không lành mạnh của nguyên
tắc bằng chứng xã hội, những người này quyết định làm theo điều mà
những người đang gặp vấn đề khác đã thực hiện.
