một kế hoạch đám cưới nào nhưng Sara thì lại hết lòng vì Tim. Cô nói rằng
việc bị buộc phải lựa chọn khiến cô nhận ra Tim thật sự chiếm vị trí số một
trong trái tim mình. Vì vậy, sau khi chọn Tim thay vì người bạn trai kia,
Sara cảm thấy hạnh phúc hơn khi ở bên Tim, ngay cả khi những điều kiện
mà trước đây khiến cô bỏ Tim không bao giờ được đáp ứng. Rõ ràng là,
những người đặt cược trong cuộc đua ngựa không hề đơn độc khi họ sẵn
sàng tin tưởng vào sự chính xác của một lựa chọn khó khăn, một khi nó đã
được quyết định. Thật vậy, đôi khi chúng ta tự biến mình thành những kẻ
khờ dại để đảm bảo niềm tin và suy nghĩ nhất quán với những điều đã làm
hoặc quyết định.
Từ lâu, các nhà tâm lý học đã hiểu rõ sức mạnh của nguyên tắc nhất quán
để điều khiển hành động của con người. Các nhà lý luận nổi tiếng như Leon
Festinger, Fritz Hieder và Theodore Newcomb cho rằng, niềm khao khát về
sự nhất quán là một động lực then chốt cho cách cư xử của chúng ta.
Nhưng liệu xu hướng về sự nhất quán có thật sự đủ mạnh để thúc ép chúng
ta thực hiện những gì mà bình thường mình không muốn làm? Không còn
nghi ngờ gì về điều này. Chiều hướng có vẻ nhất quán này tạo ra một loại
vũ khí có uy lực lớn của ảnh hưởng xã hội, thường khiến chúng ta hành
động đối lập hoàn toàn với mong muốn.
Nghiên cứu của nhà tâm lý học Thomas Moriarty tổ chức bắt cướp tại
bãi biển thành phố New York nhằm kiểm chứng cho việc liệu những người
chứng kiến có dám mạo hiểm tổn hại cá nhân để ngăn chặn tội phạm hay
không. Trong nghiên cứu này, người đồng ý tham gia vào nghiên cứu sẽ đặt
một tấm đệm biển cách xa 1,5 m so với tấm đệm của một người được chọn
ngẫu nhiên – đối tượng thí nghiệm. Sau một vài phút nằm thư giãn và nghe
nhạc từ một chiếc rađiô xách tay, người tham gia nghiên cứu sẽ đứng dậy
và rời khỏi tấm đệm biển để đi dạo quanh bờ biển. Chỉ một vài phút sau,
một người thứ hai tham gia vào nghiên cứu, đóng giả là tên cướp, giật lấy
chiếc rađiô và bỏ chạy. Như bạn có thể phỏng đoán, ở những điều kiện bình
thường, các đối tượng rất miễn cưỡng đặt mình vào những tình huống gây
tổn hại cho bản thân bằng việc đối đầu với tên cướp – chỉ có bốn người làm
