việc ấy, nó tạo ra một phạm trù khuyết, chỉ có tên gọi mà thôi: đó là hư
hỏng. Như vậy, đối diện với ngành Tư pháp sinh ra dưới thời tư sản, tất
nhiên được dựng lên để duy lý hoá thế giới, phản ứng lại sự chi phối của
thần linh hoặc vua chúa, và còn để lại dấu vết vai trò tiến bộ của nó nay
không còn hợp thời, Tâm thần học chính thống kế tục quan niệm rất xa xưa
về sự hư hỏng phải chịu trách nhiệm, và việc kết án nó cần phớt lờ mọi cố
gắng giải thích. Chẳng hề tìm cách mở rộng lĩnh vực của mình, tâm thần
học hợp luật định trả về cho đao phủ những kẻ mất trí mà ngành Tư pháp,
có tính duy lý hơn song còn rụt rè, có lẽ chẳng đòi hỏi gì hơn là bỏ mặc.
Đấy là vài mâu thuẫn của vụ án Dupriez: giữa Tư pháp và bào chữa;
giữa tâm thần học và Tư pháp; giữa bào chữa và tâm thần học. Nhiều mâu
thuẫn khác tồn tại ngay trong lòng của mỗi quyền lực ấy: Tư pháp, như ta
đã thấy, tách rời một cách phi lý nguyên nhân ra khỏi kết cục, đi đến chỗ
biện giải một tội lỗi tuỳ theo tính chất khủng khiếp; tâm thần học hợp luật
định tự nguyện từ bỏ đối tượng của mình và giao trả kẻ sát nhân cho đao
phủ, chính vào thời điểm các khoa học tâm lý ngày càng đảm trách phần
lớn hơn trong con người; và việc bào chữa bản thân nó lại do dự giữa yêu
sách của một tâm thần học tiên tiến muốn xem mỗi tội phạm như một kẻ
mất trí, và giả thuyết về một “thế lực” ma quái chắc là sẽ bủa vây Dupriez,
như vào những thời kỳ đẹp đẽ nhất của trò phù thuỷ (lời biện hộ của luật sư
Maurice Garçon).
