Hai huyền thoại về nền Sân khấu Trẻ
NẾU xét đoán căn cứ vào Cuộc thi các đoàn Nghệ thuật Trẻ mới đây
thì nền sân khấu trẻ lao vào kế thừa các huyền thoại của sân khấu cũ (khiến
ta không còn có thể biết được rõ ràng chỗ khác nhau giữa hai nền sân khấu
ấy). Chẳng hạn người ta biết rằng trong sân khấu tư sản, diễn viên bị nhân
vật “ngấu nghiến” phải tỏ ra dục vọng ngùn ngụt bốc cháy thực sự. Cần
phải “sôi lên” bằng bất cứ giá nào, nghĩa là phải đồng thời vừa cháy lên vừa
toả ra; do đó mà loại cháy ấy có các dạng ẩm ướt. Trong một vở kịch mới
(đã nhận được Giải thưởng), hai diễn viên nam đã toả nước ra đủ loại, nước
mắt, mồ hôi, nước bọt. Người ta có cảm tưởng được chứng kiến cảnh gia
công cố sức kinh khủng của cơ thể, vặn xoắn khủng khiếp các sợi tế bào,
như thể dục vọng là tấm bọt biển lớn ẩm ướt bị nhà soạn kịch vắt ép không
nương tay. Người ta hiểu rõ ý định của cơn bão táp nội tạng ấy: biến “tâm
lý” thành một hiện tượng về lượng, buộc tiếng cười hoặc nỗi đau phải mang
các hình thái đo đếm đơn giản, sao cho bản thân dục vọng cũng trở thành
hàng hoá như các hàng hoá khác, một thứ để buôn bán, đưa vào hệ thống
tính toán trao đổi: tôi bỏ tiền của tôi vào xem kịch, để xứng với đồng tiền
ấy, tôi đòi hỏi một dục vọng thấy được rõ ràng, có thể đo đếm, đại để như
vậy; và nếu diễn viên đong đo đầy đặn, nếu anh ta biết vận dụng cơ thể
mình không gian lận trước mắt tôi, nếu tôi không thể nghi ngờ công phu
khó nhọc của anh, thì tôi sẽ tuyên bố anh là diễn viên xuất sắc, tôi sẽ biểu
lộ với anh niềm vui của tôi đã đặt tiền bạc vào một tài năng chẳng những
không cuỗm mất tiền mà còn trả lại cho tôi nhiều gấp trăm lần dưới dạng
nước mắt và mồ hôi thực sự. Lợi ích lớn của sự bốc cháy là thuộc lĩnh vực
kinh tế: lãi suất tiền bạc của tôi bỏ ra xem kịch rốt cuộc có thể kiểm soát
được.
Tất nhiên, sự bốc cháy của diễn viên được tô điểm bằng những lý lẽ
tinh thần: diễn viên nộp mình cho con quỷ nhà hát, anh ta hy sinh bản thân
mình, anh ta để cho nhân vật ngấu nghiến từ trong ruột trong gan; sự hào
phóng của anh, việc anh cống hiến bản thân mình cho Nghệ thuật, anh ra
