Trong một nghĩa trái ngược hẳn lại và đi kèm với từ lương tâm (chính
trị của lương tâm), từ chính trị được hiểu trẹo đi; lúc đó nó có nghĩa là cảm
quan thực tiễn về những hiện thực tâm linh, là thiên về sắc thái cho phép
một tín đồ công giáo bình tâm ra đi “đem lại hoà bình” cho châu Phi.
Cú pháp. – “… Từ chối ngay từ đầu phục vụ trong một đạo quân sang
châu Phi để được yên tâm là không rơi vào một hoàn cảnh tương tự (phản
kháng một trật tự vô nhân đạo), thứ chủ nghĩa Tolstoi trừu tượng ấy không
đồng nhất với chính trị của lương tâm, bởi vì nó chẳng là chính trị một chút
nào cả.” (Xã luận của tu sĩ dòng Dominique trên tờ Cuộc sống tinh thần
).
Dân chúng. – Đó là một từ mà ngôn ngữ tư sản ưu ái. Nó dùng làm
thuốc giải độc cho từ các giai cấp, dữ dội quá, và hơn nữa “không có thực
tế”. Dân chúng lãnh trách nhiệm phi chính trị hoá số đông các nhóm và các
thiểu số, bằng cách đẩy các cá nhân vào một tập hợp không rõ nét, thụ
động, chỉ có quyền bước vào thánh đường tư sản với tầm của một hiện hữu
vô thức về mặt chính trị (Như những kẻ sử dụng bãi công và những người
của đường phố). Thuật ngữ nói chung được nâng cao phẩm giá khi dùng ở
số nhiều: các dân chúng Hồi giáo, điều này vẫn cứ gợi lên sự khác biệt về
trình độ trưởng thành giữa đơn vị chính quốc và số đông các kẻ bị đô hộ,
nước Pháp tập hợp bên dưới mình những gì về bản chất là linh tinh và đông
đảo.
Khi cần thiết phải có một phán xét chê bai (chiến tranh đôi khi cũng
buộc phải có những biện pháp nghiêm khắc ấy), người ta sẵn lòng phân
chia dân chúng ra thành những thành phần. Các thành phần nói chung là
những kẻ cuồng tín hoặc bị thao túng (Bởi vì, đúng thế không? Chỉ có
cuồng tín hoặc vô thức mới có thể xúi bẩy muốn thoát ra ngoài cương vị kẻ
bị đô hộ.)
Cú pháp: “Những thành phần dân chúng có thể đi theo bọn phản
nghịch trong một số hoàn cảnh…” (Thông cáo của bộ Nội vụ.)
Xã hội. – Từ xã hội thường đi đôi với từ kinh tế. Cặp đôi ấy vận hành
thống nhất như một cái cớ, nghĩa là nó luôn thông báo hoặc biện bạch cho
