những hoạt động trấn áp, đến mức người ta có thể nói rằng nó biểu thị các
hoạt động trấn áp ấy. Mặt xã hội, chủ yếu đó là các trường học (sứ mệnh
khai hoá của nước Pháp, việc giáo dục các dân tộc hải ngoại, để họ dần dần
được trưởng thành); mặt kinh tế, đó là các lợi ích, luôn luôn rành mạch và
có đi có lại, các lợi ích ấy gắn bó bền chặt châu Phi với mẫu quốc. Các
thuật ngữ tiến bộ ấy, khi bị rút hết ruột một cách thích hợp, có thể vận hành
vô tội vạ như những lời phù phép vuốt đuôi hoa mỹ.
Cú pháp: “Lĩnh vực xã hội và kinh tế, những thiết bị xã hội và kinh
tế.”
••••
Các thể từ
được sử dụng nhiều trong toàn bộ từ vựng mà người ta vừa
nêu vài mẫu ví dụ trên đây rõ ràng là gắn với việc chấp nhận rộng rãi
những khái niệm cần thiết để che giấu thực tế. Mặc dầu phổ biến và dùng
mãi đã quá nhàm lắm rồi, thứ ngôn ngữ sáo mòn ấy không tác động như
nhau đến các động từ và các thể từ: nó huỷ hoại động từ và thổi phồng danh
từ. Tình trạng gia tăng quá nhiều về tâm lý ở đây không ảnh hưởng đến các
đối tượng cũng như các hành vi, mà luôn luôn ảnh hưởng đến các ý niệm,
các “khái niệm” được tập hợp lại nhằm mục đích thông báo thì ít mà nhằm
đáp ứng sự cần thiết của một mã cố định thì nhiều. Vậy là mã hoá và thể từ
hoá ngôn ngữ quan phương diễn ra song hành với nhau, bởi vì huyền thoại
về căn bản là thuộc danh từ, việc nêu danh là biện pháp đánh lạc hướng đầu
tiên.
Động từ thì chịu sự né tránh lạ lùng: nếu là động từ chính, ta thấy nó
bị rút về trạng thái hệ từ
đơn giản, nhằm nêu lên một cách đơn giản sự tồn
tại hoặc tính chất của huyền thoại (Ông Pinay phát biểu ở Liên Hợp Quốc:
có lẽ chỉ có sự hoà hoãn hão huyền…, có lẽ không thể quan niệm nổi…
Một nền độc lập trên danh nghĩa liệu sẽ ra sao?… v.v.). Động từ chỉ có
nghĩa đầy đủ một cách chật vật ở bình diện của tương lai, của khả năng
hoặc của ý định, trong một chốn xa xăm nơi huyền thoại bớt nguy cơ bị phủ
định. (Một chính phủ Marôc sẽ được thành lập…, sẽ được kêu gọi thương
