phải cái gì khác ngoài cái a priori
nào đấy. Vì vậy, tự do phê bình chẳng
phải là khước từ phe đảng (không thể được!) mà là công bố hay không
công bố nó ra.
Dấu hiệu tư sản thứ hai ở văn bản mà chúng ta đang nói đến là cứ
thích xem “phong cách” của nhà văn như giá trị vĩnh cửu của Văn chương.
Tuy nhiên, chẳng gì có thể thoát khỏi việc đặt thành vấn đề của Lịch sử, kể
cả cách viết hay. Văn phong là một giá trị phê bình hoàn toàn cũ rồi, và đòi
hỏi bênh vực cho “văn phong” vào đúng thời kỳ một số nhà văn quan trọng
tấn công vào cái pháo đài cuối cùng của huyền thoại cổ điển thì chính là tỏ
ra có phần nệ cổ: không, một lần nữa trở lại với “văn phong” không phải là
phiêu lưu! Chín chắn hơn ở một trong những số tiếp theo, tờ L’Express
đăng một bài phản kháng thích đáng của A. Robbe-Grillet
sùng bái Stendhal
(“Viết cứ như kiểu Stendhal”). Sự kết hợp giữa văn
phong và tính nhân bản (Anatole France
chẳng hạn) có lẽ không đủ để xây
dựng Văn chương nữa. Thậm chí còn phải e ngại rằng “văn phong” mà gắn
với bao tác phẩm nhân bản một cách giả dối, rốt cuộc lại trở thành một đối
tượng đáng ngờ a priori
: dù thế nào đi nữa thì đấy cũng là một giá trị có lẽ
chỉ nên xem như thành tựu của nhà văn với điều kiện phải kiểm lại. Tất
nhiên như thế không muốn nói là Văn chương có thể tồn tại bên ngoài một
kỹ xảo nào đấy về hình thức. Nhưng các nhà phê bình Chẳng-Chẳng của
chúng ta, luôn là môn đồ của một thế giới lưỡng phân mà họ chắc sẽ là sự
siêu nghiệm tuyệt trần, dù họ nghĩ thế nào đi nữa thì đối lập với cách viết
hay không nhất thiết là cách viết dở: ngày nay có lẽ đó là cách viết thế thôi.
Văn chương đã trở thành một thực thể khó tính, nghiêm ngặt, có sinh có tử.
Nó không bảo vệ những thứ trang sức của nó nữa, mà là bảo vệ tính mệnh
của nó. Tôi thật sự e ngại rằng lối phê bình mới Chẳng-Chẳng lạc hậu một
mùa rồi.
