Diễn viên của ảnh viện Harcourt
Ở PHÁP, người ta không phải là diễn viên nếu chưa được các ảnh viện
của Harcourt chụp hình. Diễn viên của Harcourt là chúa tể: anh ta chẳng
bao giờ làm gì hết: anh ta bị bắt chợt lúc đứng im.
Một lối nói trệch, mượn của phép xã giao, lý giải tư thế ấy: diễn viên
được giả định là “ở ngoài đời”. Tất nhiên đây là một đời sống lý tưởng, đời
sống của các diễn viên nơi chỉ có hội hè và yêu đương, trong khi trên sân
khấu, tất cả đều là công việc, thứ “quà tặng” hào phóng và khó chịu. Và sự
thay đổi ấy cần phải gây bất ngờ đến cao độ; cần phải làm sao khiến chúng
ta bối rối khi nhìn thấy treo dọc các thang gác của nhà hát, như quái vật đầu
sư tử mình người ở lối vào các đền đài, hình ảnh thần tiên của một diễn
viên đã lột bỏ bộ da của con quái vật náo động, tuy rất người, và lấy lại bản
chất phi thời gian của mình, ở đây diễn viên được đền bù: do thiên chức mà
đôi khi diễn viên buộc phải đóng vai già lão và mặt mày xấu xí, chẳng còn
là chính bản thân mình, nay người ta để cho anh lấy lại bộ mặt lý tưởng, gột
sạch các vết nhơ của nghề nghiệp (như ở cửa hàng thợ nhuộm). Chuyển từ
“sân khấu” ra “ngoài đời”, diễn viên của Harcourt không hề từ bỏ “mơ
mộng” để về với “thực tế”. Mà hoàn toàn ngược lại: trên sân khấu, to khoẻ,
xương xẩu, nhục thể, làn da trát phấn dày cộp; ngoài đời, phẳng phiu, nhẵn
nhụi, khuôn mặt đức độ, thanh thoát nhờ ánh sáng dìu dịu của ảnh viện
Harcourt. Trên sân khấu, đôi khi già cả, chí ít cũng là đứng tuổi; ngoài đời,
vĩnh viễn trẻ trung mãi mãi tuổi thanh xuân. Trên sân khấu, giọng nói cứ
lạc đi vì phải lên gân như những bắp chân của vũ nữ; ngoài đời, lặng lẽ một
cách lý tưởng, nghĩa là bí ẩn, đầy vẻ thâm trầm huyền bí, đặc điểm của
những vẻ đẹp im hơi lặng tiếng như thiên hạ thường nghĩ. Cuối cùng, trên
sân khấu bị buộc phải có những cử chỉ tầm thường hoặc anh hùng, dù sao
đều có hiệu lực; ngoài đời, thu về chỉ còn là một khuôn mặt không chút
động đậy.
Bộ mặt thuần khiết ấy lại còn hoàn toàn vô tích sự – nghĩa là xa xỉ –
bởi góc nhìn sai lệch, như thể máy ảnh của Harcourt, do được phép đặc
