lý một cách quá đáng): Armand và Marguerite không cùng một giới xã hội
và giữa họ không thể có bi kịch kiểu Racine mà cũng chẳng thể có hài kịch
kiểu Marivaux. Xung đột là ở bên ngoài: đây không phải là cùng một mối
đam mê bị giằng xé, mà là hai dục vọng có bản chất khác nhau, bởi những
dục vọng ấy xuất phát từ các môi trường xã hội khác nhau. Dục vọng của
Armand, kiểu tư sản chiếm hữu ấy, theo định nghĩa là sát hại người khác;
và dục vọng của Marguerite chỉ có thể tôn vinh nỗ lực nàng tiến hành để
được thừa nhận bằng một sự hy sinh, hy sinh ấy đến lượt nó sẽ là sự sát hại
gián tiếp dục vọng của Armand. Địa vị xã hội chênh lệch, lại gia tăng thêm
bởi hai quan niệm về tình yêu đối lập nhau, chỉ có thể sinh ra ở đây một
tình yêu không đi đến đâu, có thể nói cái chết của Marguerite (dù là ngọt
ngào thế nào đi nữa ở trên sân khấu) chính là ký hiệu đại số của điều đó.
Các tình yêu khác nhau rõ ràng xuất phát từ đầu óc tỉnh táo khác nhau:
Armand sống với tình yêu thực chất và lâu bền, Marguerite sống với ý thức
về sự tha hoá của mình, nàng chỉ sống ở nàng mà thôi: nàng tự biết mình,
và theo một nghĩa nào đó, nàng muốn mình là đàn bà đĩ thoã. Và ngay cả
những cách cư xử thích nghi của nàng cũng hoàn toàn là cách cư xử thừa
nhận: khi thì nàng lăn xả vào chịu đựng vai trò mình tự vạch ra, ngụp lặn
trong vòng xoáy cổ điển của cuộc sống đĩ thoã (giống như các kẻ đồng tính
luyến ái giơ mặt ra chịu đựng lẫn nhau), khi thì nàng tỏ rõ khả năng vượt
qua nhằm để người ta thừa nhận lòng tận tuy hèn mọn hơn là thừa nhận một
đức hạnh “tự nhiên”, như thể sự hy sinh của nàng trước đây không phải là
để thể hiện việc sát hại ả giang hồ là nàng mà trái lại là để phô trương một
gái giang hồ siêu đẳng, được ý thức tư sản mạnh mẽ tôn lên, mà bản thân
nàng chẳng mất gì.
Vậy là ta thấy rõ rệt nội dung huyền thoại của tình yêu ấy, mẫu lý
tưởng của tính đa cảm tiểu tư sản. Đó là một trạng thái rất đặc thù của
huyền thoại, được xác định bởi óc sáng suốt nửa vời hay, chính xác hơn, óc
sáng suốt ký sinh (đó cũng là óc sáng suốt người ta đã ghi nhận trong thực
tại chiêm tinh). Marguerite biết sự tha hoá của mình, nghĩa là nàng thấy
thực tại như một sự tha hoá. Nhưng nàng lại kéo dài sự hiểu biết ấy bằng
