chuyển dịch ấy là chủ yếu để phân tích huyền thoại, nên tôi sẽ thể hiện nó
theo cách dưới đây, tất nhiên việc sơ đồ hoá trên mặt giấy chỉ đơn giản để
hình dung mà thôi:
*Bảng
Như ta thấy, trong huyền thoại có hai hệ thống ký hiệu, hệ thống nọ
chèn lên hệ thống kia: một hệ thống ngôn ngữ (système linguistique), là
ngôn ngừ (langue) (hoặc các phương thức thể hiện đặc thù của nó), mà tôi
sẽ gọi là ngôn-ngữ-đối-tượng (langage-objet), bởi vì nó là ngôn ngữ
(langage) mà huyền thoại nắm bắt lấy để xây dựng hệ thống của riêng
mình; và bản thân huyền thoại, mà tôi sẽ gọi là siêu-ngôn-ngữ (méta-
langage), bởi vì nó là một ngôn ngữ (langue) thứ hai, trong đó người ta nói
về ngôn ngữ (langue) thứ nhất. Suy nghĩ về một siêu-ngôn-ngữ, nhà ký
hiệu học chẳng còn phải băn khoăn về cấu tạo của ngôn-ngữ-đối-tượng,
chẳng còn phải quan tâm đến chi tiết của dạng thức ngôn ngữ: họ sẽ chỉ cần
biết đến vế tổng thể hoặc ký hiệu tổng quát, và chỉ trong chừng mực vế ấy
tham gia vào huyền thoại. Đấy là lý do vì sao nhà ký hiệu học có cơ sở để
xem xét chữ viết và hình ảnh cùng một cách như nhau: họ quan tâm đến
chúng ở khía cạnh cả chữ viết và hình ảnh đều là những ký hiệu, chúng đều
đến ngưỡng cửa của huyền thoại, đều được phú cho cùng một chức năng
biểu đạt, chữ viết và hình ảnh cả hai đều là một ngôn-ngữ-đối-tượng.
Bây giờ là lúc đưa ra một hoặc hai thí dụ về ngôn từ huyền thoại. Tôi
sẽ mượn thí dụ thứ nhất ở một nhận xét của Valéry
: tôi là học sinh lớp đệ
ngũ một trường trung học Pháp; tôi mở quyển ngữ pháp tiếng La-tinh của
tôi ra, và tôi đọc trong đó một câu, mượn của ésope
quia ego nominor leo. Tôi ngừng lại và tôi suy nghĩ: có sự mập mờ trong
mệnh đề ấy. Một mặt, các từ ngữ ở đấy có nghĩa đơn giản: bởi vì tôi tên là
sư tử. Và mặt khác, câu này ở đấy rõ ràng là để biểu đạt chuyện khác với
tôi: trong khung cảnh câu này nói với tôi, một học sinh lớp đệ ngũ, rõ ràng
là nó muốn bảo tôi: tớ là một thí dụ về ngữ pháp để minh hoạ quy tắc tương
hợp của thuộc từ
. Tôi thậm chí còn buộc phải thừa nhận rằng câu ấy không
hề biểu đạt với tôi cái nghĩa của nó, hầu như không muốn nói với tôi về con
