Hình thức và khái niệm
CÁI biểu đạt của huyền thoại xuất hiện một cách mập mờ: nó đồng
thời vừa là nghĩa vừa là hình thức, phía này thì đầy ắp, phía kia thì trống
rỗng. Với tư cách là nghĩa, cái biểu đạt đã đề ra trước một cách đọc, tôi
nắm bắt được nó bằng mắt, nó có thực tế qua giác quan (trái với cái biểu
đạt bằng ngôn ngữ, nó thuần tuý thuộc lĩnh vực tâm lý), nó có sự phong
phú: việc xưng danh của con sư tử, anh da đen giơ tay chào kiểu nhà binh
là những tập hợp chấp nhận được, chúng có tính hợp lý đầy đủ; với tư cách
là tổng các ký hiệu ngôn ngữ, nghĩa của huyền thoại có giá trị đặc thù, nó
thuộc về một câu chuyện, câu chuyện con sư tử hoặc câu chuyện anh da
đen: trong nghĩa, một sự biểu đạt cũng đã được xây dựng, sự biểu đạt ấy rất
có thể tự nó là đầy đủ, nếu huyền thoại không nắm bắt lấy nó, và không đột
nhiên biến nó thành một hình thức trống rỗng, ký sinh. Nghĩa đã trọn vẹn,
nó nêu dứt khoát một tri thức, một quá khứ, một ký ức, một lĩnh vực so
sánh các sự kiện, các ý niệm, các quyết định.
Khi trở thành hình thức, nghĩa gạt bỏ tính ngẫu nhiên của nó; nó trở
thành trống rỗng, nó nghèo đi, câu chuyện bay hơi, chỉ còn lại con chữ. Ở
đây có sự hoán vị các thao tác đọc một cách ngược đời, một sự triệt thoái từ
nghĩa xuống hình thức, từ ký hiệu ngôn ngừ xuống cái biểu đạt huyền thoại.
Nếu ta thu mệnh đề quia ego nominor leo vào khuôn khổ hệ thống ngôn
ngữ thuần tuý, nó lại tìm thấy ở đấy trạng thái đầy ắp, sự phong phú, một
câu chuyện: tôi là một con vật, một con sư tử, tôi sống ở xứ này xứ kia, tôi
vừa đi săn về, xem chừng người ta muốn tôi chia sẻ con mồi của tôi với chị
bò non, với mụ bò nái và với ả dê con; nhưng tôi khoẻ hơn cả, nên tôi
chiếm hết phần cho tôi vì những lý do khác nhau, mà lý do cuối cùng đơn
giản chỉ vì tôi tên là sư tử. Nhưng với tư cách là hình thức của huyền thoại,
mệnh đề trên hầu như chẳng còn chứa đựng chút nào câu chuyện dài ấy.
Nghĩa chứa đựng cả một hệ thống các giá trị: lịch sử, địa lý, đạo lý, động
vật học, văn học. Hình thức đã gạt bỏ tất cả sự phong phú kia; tình trạng trở
lại nghèo nàn của nó đòi hỏi sự biểu đạt để chứa đầy vào đấy. Cần phải giãn
