NHỮNG HUYỀN THOẠI - Trang 222

ngữ thích ứng, mà tôi muốn nói đôi lời ở đây, bởi lẽ nó thường là ngọn
nguồn mỉa mai: đó là thuật ngữ mới. Khái niệm là một yếu tố cấu thành của
huyền thoại: nếu tôi muốn giải mã các huyền thoại, đương nhiên tôi cần
phải gọi tên các khái niệm. Từ điển đã cung cấp cho tôi một số: Nhân từ,
Bác ái, Sức khoẻ, Tình người, v.v. Nhưng theo định nghĩa, vì từ điển cho
tôi những khái niệm ấy nên chúng không có tính lịch sử. Vả chăng tôi
thường cần đến hơn cả lại là những khái niệm phù du, gắn với các chuyện
xảy ra vặt vãnh, có giới hạn: thuật ngữ mới ở đây là không tránh khỏi.
Trung Hoa là một chuyện, ý niệm mà cách đây không lâu anh tiểu tư sản
Pháp có thể hình dung về Trung Hoa lại là chuyện khác: để nói lên sự pha
trộn đặc biệt của những quả chuông con, những chiếc xe kéo và các tiệm
hút thuốc phiện, không có từ nào khả dĩ bằng từ tính chất Tàu. Chẳng tao
nhã ư? Ít ra ta cũng phải tự an ủi mà thừa nhận rằng thuật ngữ mới liên
quan đến khái niệm chẳng bao giờ là tuỳ tiện: nó được xây dựng trên một
quy tắc tương xứng hết sức hợp lẽ

*

.