đỏ, với những vách gỗ màu nâu, những vạt mái nhà không đối xứng và mặt
tiền đóng cừ rộng cho đất khỏi lở, tôi dường như thấy bản thân mình được
tha thiết chào mời gọi tên đối tượng ấy là nhà gỗ xứ Basque: hơn nữa còn
nhìn thấy ở đó cả bản chất của tính cách Basque
. Đó là vì ở đây, khái niệm
hiển hiện ra trong tôi hết sức mạnh mẽ: nó tìm đến tôi để buộc tôi phải thừa
nhận hệ thống ý định khiến ngôi nhà có mặt ở đấy như tín hiệu của một câu
chuyện cá nhân, như chuyện tâm tình và như sự thông đồng: đó thật sự là
lời các chủ nhân ngôi nhà gỗ mời gọi tôi. Và để cho thúc bách hơn, lời mời
gọi ấy đã chấp nhận tước bỏ làm nghèo đi hết: tất cả những gì chứng tỏ
ngôi nhà xứ Basque về mặt công nghệ như vựa lúa, cầu thang bên ngoài,
chuồng bồ câu v.v., tất cả những thứ đó đều rơi rụng: chỉ còn lại một tín
hiệu ngắn gọn, hiển nhiên. Và tôi da diết đến mức cứ tưởng như ngôi nhà
gỗ ấy vừa được tạo dựng tức thì, cho tôi, như một vật thần kỳ xuất hiện
trong hiện tại của tôi không vương chút nào dấu vết của lịch sử đã sản sinh
ra nó.
Bởi vì lời nói căn vặn ấy đồng thời cũng là lời nói ngưng kết: vào thời
điểm tác động đến tôi, nó chững lại, quay tròn quanh bản thân nó và bắt kịp
tính chất khái quát: nó đờ ra, nó hoá trắng ra, nó thành vô can. Sự lấn át của
khái niệm lại bất chợt bị cái nghĩa cụ thể đẩy lùi ra xa. ở đây có cái gì như
sự nghị án
, vừa theo nghĩa thực tế, vừa theo nghĩa luật pháp của thuật ngữ
này: tính chất đế quốc Pháp buộc anh da đen chào cờ chỉ là một công cụ
biểu đạt, anh da đen căn vặn tôi nhân danh tính chất đế quốc Pháp; nhưng
cùng lúc đó, hành động chào cờ của anh da đen đặc quánh, trong suốt, sững
lại thành lý do dai dẳng nhằm thiết lập tính chất đế quốc Pháp. Trên bề mặt
của ngôn ngữ, có cái gì đó không động đậy nữa: việc sử dụng sự biểu đạt là
đấy, nấp sau sự việc, truyền cho sự việc dáng dấp thông báo; nhưng đồng
thời sự việc làm tê liệt ý định, khiến ý định như ngượng nghịu vì bất động:
để cho ý định được vô can, sự việc làm nó đông cứng lại. Chính vì huyền
thoại là một ngôn từ bị đánh cắp và được hoàn trả. Duy có điều ngôn từ
người ta trả lại không còn hoàn toàn là ngôn từ người ta đã đánh cắp: khi
trả lại, người ta không đặt nó về đúng vị trí của nó. Chính sự đánh cắp lén
