chúng ta cười, và chẳng loại trừ khả năng diễn viên này thành công ở châu
Âu một phần là nhờ sự ăn nhập hoàn toàn của mái tóc La Mã ấy với diện
mạo chung của nhân vật. Ngược lại, Jules César thì thật khó tin, với cái đầu
quả bơ Anglo-Saxons
đã nhẵn mặt qua cả ngàn vai phụ trong các phim
trinh thám hoặc hài hước, cái sọ nhu mì của anh ta khó có thể lấp liếm được
bằng món tóc thợ cạo.
Trong lĩnh vực các sự biểu đạt của mái tóc, đây là một ký hiệu phụ, ký
hiệu những bất chợt ban đêm: Portia và Calpumia, đang đêm bị đánh thức,
rõ ràng đầu không kịp chải: nàng Portia trẻ hơn, mái tóc lúc đó rối tung,
nghĩa là tình trạng thiếu chải chuốt dường như ở cấp độ đầu tiên; nàng
Calpumia lớn tuổi, tuy đầu không chải song vẫn trau chuốt hơn: một bím
tóc vòng quanh cổ ra phía trước vai bên phải, gây ấn tượng ký hiệu truyền
thống của lộn xộn, đó là không đối xứng. Nhưng các ký hiệu ấy đồng thời
vừa quá đáng lại vừa nực cười: chúng khẳng định cái “tự nhiên” mà chúng
không có dũng cảm tôn vinh đến tận cùng: chúng không “thành thật”.
Một ký hiệu khác của phim Jules César là tất cả các khuôn mặt lúc
nào cũng mướt mồ hôi: dân chúng, lính tráng, những kẻ mưu phản, các nét
mặt khắc khổ và nhăn nhúm của cả bọn ấy đều nhễ nhại (bôi vazơlin). Và
các cận cảnh xuất hiện thường xuyên đến nỗi mồ hôi ở đây rõ ràng là một
biểu hiện có dụng ý. Như riềm tóc La Mã hay bím tóc ban đêm, mồ hôi
cũng là một ký hiệu. Ký hiệu của cái gì? của tính đạo đức. Ai nấy đổ mồ
hôi bởi vì ai nấy đấu tranh một cái gì đó trong bản thân mình: tại đây chúng
ta coi như đang ở nơi có vấn đề đạo đức băn khoăn day dứt một cách khủng
khiếp, nghĩa là đang ở chính nơi diễn ra bi kịch, và mồ hôi phụ trách thể
hiện điều đó: dân chúng bị choáng váng bởi cái chết của César, rồi lại bởi
những lý lẽ của Marc-Antoine, dân chúng toát mồ hôi, phối hợp gói gọn chỉ
trong một ký hiệu ấy sự xúc động ghê gớm và thân phận hèn mọn của họ.
Và những con người đức hạnh, Brutus, Cassius, Casca cũng không ngừng
vã mồ hôi, điều đó chứng tỏ đạo đức sắp đẻ ra một vụ sát nhân đang khiến
ruột gan họ đắn đo day dứt vô cùng. Vã mồ hôi, là suy nghĩ (điều này rõ
ràng dựa trên một định đề: suy nghĩ là một thao tác mãnh liệt, đại biến
