Huyền thoại, ở phe tả
NẾU huyền thoại là một ngôn từ phi chính trị hoá, thì ít ra có một
ngôn từ đối lập với huyền thoại, đó là ngôn từ vẫn có tính chính trị. Đến
đây lại phải trở về với sự phân biệt ngôn ngữ-đối tượng và siêu-ngôn ngữ.
Nếu tôi là một tiều phu và tôi định gọi tên cái cây tôi đốn hạ, dù hình thức
câu nói của tôi ra sao, đấy là tôi nói cái cây, chứ tôi không nói về nó. Như
vậy có nghĩa ngôn ngữ của tôi là để thao tác, nó gắn với đối tượng của nó
theo cách liên kết ngoại động
: giữa cái cây và tôi chẳng có gì khác ngoài
công việc của tôi, nghĩa là một hành động: chính đấy là ngôn ngữ chính trị;
nó giới thiệu với tôi cái tự nhiên chỉ trong chừng mực tôi sắp biến đổi nó,
đó là ngôn ngữ qua đó tôi tác động đối tượng: cái cây không phải là một
hình ảnh đối với tôi, nó đơn giản chỉ là nghĩa của hành động của tôi. Nhưng
nếu tôi không phải là tiều phu, tôi không thể nói cái cây, tôi chỉ có thể nói
về nó, nói đến nó; ngôn ngữ của tôi chẳng phải là công cụ của một cái cây
được tác động nữa, mà là cái cây được ca ngợi trở thành công cụ của ngôn
ngữ tôi; giữa tôi và cái cây chỉ còn mối quan hệ nội động
: cái cây chẳng
còn là nghĩa của hiện thực tức hành động của con người, nó là một hình-
ảnh-tuỳ-sử-dụng: đối diện với ngôn ngữ thực tế của tiều phu, tôi tạo ra
ngôn ngữ thứ hai, một siêu ngôn ngữ, trong đó tôi sẽ tác động, không phải
các sự vật, mà là tên của chúng, và ngôn ngữ ấy so với ngôn ngữ thứ nhất
thì cũng như điệu bộ so với hành động. Ngôn ngữ thứ hai này không hoàn
toàn có tính huyền thoại, nhưng nó chính là nơi huyền thoại cư trú; bởi vì
huyền thoại chỉ có thể hoạt động trên những đối tượng đã nhận được sự
trung gian của ngôn ngữ thứ nhất.
Vậy có một ngôn ngữ không mang tính huyền thoại, đó là ngôn ngữ
của con người sản xuất: bất cứ ở đâu con người nói để biến đổi hiện thực
chứ chẳng phải để bảo tồn nó bằng hình ảnh, bất cứ ở đâu con người gắn
ngôn ngữ của mình với việc chế tạo ra các sự vật, siêu-ngôn ngữ bị bắt trả
về ngôn ngữ-đối tượng, thì không thể có huyền thoại được nữa. Đấy là lý
do vì sao ngôn ngữ cách mạng thực sự thì không thể là ngôn ngữ huyền
