thoại. Cách mạng được xác định như một hành động thanh lọc nhằm phát
lộ chức trách chính trị của thế giới: nó làm ra thế giới, và chức năng ngôn
ngữ của nó, chức năng toàn bộ ngôn ngữ của nó đều cuốn hút vào hành
động làm ấy. Chính vì nó sản sinh trọn vẹn một ngôn từ, nghĩa là có tính
chính trị lúc ban đầu cũng như khi kết thúc, khác với huyền thoại là lời nói
lúc ban đầu có tính chính trị và khi kết thúc có tính tự nhiên, nên cách
mạng loại trừ huyền thoại. Cũng như hiện tượng thoát-danh tư sản xác định
đồng thời hệ tư tưởng tư sản và huyền thoại, danh tính cách mạng đồng
nhất cách mạng với việc loại bỏ huyền thoại: giai cấp tư sản che giấu mình
là tư sản, do đó mà sản sinh ra huyền hoại; cách mạng công khai mình là
cách mạng, do đó mà thủ tiêu huyền thoại.
Người ta đã hỏi tôi là liệu có các huyền thoại “phe tả” hay không. Tất
nhiên là có, chừng nào phe tả không phải là cách mạng. Huyền thoại phe tả
nảy sinh đúng vào lúc cách mạng biến thành “tả”, nghĩa là chấp nhận ẩn
giấu mình đi, che đậy danh tính của mình, sản sinh ra siêu-ngôn ngữ vô can
và tự biến dạng thành “Bản chất tự nhiên”. Tình trạng thoát-danh cách
mạng ấy có thể là chiến thuật hoặc chẳng phải, vấn đề ấy không bàn ở đây.
Trường hợp nào thì sớm hay muộn người ta cũng cảm thấy nó trái với cách
mạng, và bao giờ lịch sử cách mạng cũng xác định những “trệch hướng”
của mình liên quan đến huyền thoại. Đến lúc, chẳng hạn, chính chủ nghĩa
xã hội đã xác định huyền thoại Staline. Staline với tư cách đối tượng được
nói tới đã biểu thị trong nhiều năm, ở trạng thái thuần tuý, những tính chất
cấu thành của ngôn từ huyền thoại: một nghĩa, đó là Staline có thật, Staline
của lịch sử; một cái biểu đạt, đó là sự tôn sùng Staline, là tính chất tất yếu
của những tính ngữ thuộc bản chất tự nhiên người ta bao bọc quanh cái tên
ông ấy; một cái được biểu đạt, đó là ý định về chính thống, về kỷ luật, về
thống nhất mà các đảng cộng sản cho là thích hợp với mình trong một hoàn
cảnh nhất định; cuối cùng là một sự biểu đạt, đó là một Staline được thiêng
liêng hoá, những quyết định lịch sử của ông lại được xem như bản chất tự
nhiên, được thăng hoa dưới với tên gọi Thiên tài, nghĩa là cái phi lý tính và
