Huyền thoại, ở phe hữu
CĂN CỨ vào số liệu thống kê, huyền thoại là ở phe hữu. Tại đấy, nó
thuộc bản chất: được nuôi dưỡng tốt, hào nhoáng, cởi mở, ba hoa, nó không
ngừng tự sáng tạo. Nó nắm bắt lấy mọi thứ: các vấn đề tư pháp, luân lý, mỹ
học, ngoại giao, các nghệ thuật nội trợ, văn chương, sân khấu. Sự bành
trướng của nó có cùng quy mô với hiện tượng thoát-danh tư sản. Giai cấp
tư sản muốn bảo tồn thực thể mà làm ra vẻ không muốn thế: đó chính là
tính chất phủ định không muốn lộ mặt tư sản, tính chất phủ định ấy vô hạn
như mọi tính chất phủ định, nó nhờ cậy huyền thoại một cách vô hạn.
Người bị áp bức chẳng là gì hết, bản thân anh ta chỉ có một ngôn từ, ngôn
từ của sự giải phóng bản thân mình; kẻ áp bức là tất cả, ngôn từ của y
phong phú, đa dạng, uyển chuyển, muốn cung bậc nào cũng có: y có độc
quyền siêu ngôn ngữ. Người bị áp bức làm ra thế giới, anh ta chỉ có một
ngôn ngữ năng động, ngoại động (chính trị); kẻ áp bức bảo tồn thế giới,
ngôn từ của y thì phong phú, nội động, hoành tráng, khoa trương: đó là
Huyền thoại, ngôn ngữ của người này nhằm mục đích biến đổi đi, ngôn ngữ
của người kia nhằm mục đích duy trì mãi.
Trạng thái phong phú ở những huyền thoại của Trật tự (giai cấp tư sản
tự xưng như thế) có bao hàm những khác biệt nội tại hay không? Chẳng
hạn, có những huyền thoại tư sản và những huyền thoại tiểu tư sản hay
không? Ở đấy không thể có những khác biệt căn bản, bởi vì dù công chúng
tiếp nhận là ai, thì huyền thoại vẫn nêu thành tiền đề sự bất di bất dịch của
Bản chất tự nhiên. Nhưng có thể có những mức độ hoàn chỉnh hoặc bành
trướng khác nhau: có ít nhiều huyền thoại chín rộ hơn ở một số vùng xã
hội; trong lĩnh vực huyền thoại cũng có những vi khí hậu
.
Huyền thoại Tuổi thơ-Thi sĩ, chẳng hạn, là một huyền thoại tư sản còn
non: nó vừa mới nảy ra từ mảnh ruộng sáng tạo (Cocteau chẳng hạn), và
chỉ chớm vào mùa vụ của mình (L’Express); có thể một bộ phận giai cấp tư
sản còn thấy nó quá nhiều bịa đặt, quá ít chất huyền thoại nên chưa sẵn
sàng thừa nhận nó (cả một bộ phận của giới phê bình tư sản chỉ làm việc
