1. Tiêm chủng. Tôi đã đưa ra những thí dụ về hình thái rất phổ biến
này, đó là thừa nhận căn bệnh ngẫu nhiên của một thể chế giai cấp để che
đậy tốt hơn căn bệnh cội nguồn. Người ta tạo miễn dịch cho sự hoang
tưởng của công chúng bằng một mũi tiêm chủng nhỏ điều tệ hại đã được
thừa nhận; thế là người ta đề phòng nguy cơ bùng nổ phá phách. Liệu pháp
phóng khoáng ấy không thể thực hiện được chỉ một trăm năm trước đây;
vào thời điểm ấy, lợi ích tư sản không thoả hiệp, nó hoàn toàn cứng nhắc;
từ đó đến nay nó mềm dịu đi nhiều. Giai cấp tư sản không ngần ngại thừa
nhận vài sự phá phách khu trú như khuynh hướng tiền phong, cái phi lý
tuổi ấu thơ, v.v. từ đấy về sau nó sống theo cách điều tiết bù trừ: cũng như
trong mọi công ty vô danh khéo tổ chức, những cổ phần nhỏ bù trừ về mặt
pháp lý (chứ không về mặt thực tiễn) cho các cổ phần lớn.
2. Tước bỏ lịch sử. Huyền thoại tước bỏ hết Lịch sử
mà nó nói đến. Ở huyền thoại, lịch sử bay hơi; đó là loại đầy tớ lý tưởng:
hắn sửa soạn, bưng vào, bày ra, chủ nhân đến, hắn lặng lẽ biến đi: chỉ việc
thưởng thức chẳng cần băn khoăn cái thứ hay ho ấy từ đâu đến. Hoặc thậm
chí: nó chỉ có thể đến từ cõi vĩnh hằng: thời buổi nào thì nó cũng đã được
làm ra cho con người tư sản, ở thời buổi nào thì nước Tây Ban Nha trong
sách Hướng dẫn Du lịch Xanh cũng đã được làm ra cho khách du lịch, ở
thời buổi nào thì những “người nguyên thuỷ” cũng đã chuẩn bị các điệu
múa của họ để ai nấy thưởng thức chất ngoại lai. Người ta thấy tất cả
những gì vướng víu mà hình thái thuận lợi ấy làm cho biến mất: cả định
mệnh và tự do. Chẳng có gì sản xuất ra, chẳng có gì được lựa chọn; chỉ có
việc chiếm hữu các đối tượng mới mẻ ấy mà người ta đã xoá hết dấu vết
bẩn thỉu về nguồn gốc hoặc lựa chọn. Sự bay hơi kỳ diệu của lịch sử ấy là
hình thái khác của một khái niệm chung cho phần lớn huyền thoại tư sản,
đó là sự vô trách nhiệm của con người.
3. Đồng nhất. Anh tiểu tư sản là một kẻ bất lực không hình dung được
Người Khác
. Nếu người khác xuất hiện trước mắt, anh tiểu tư sản không
thấy, không biết và chối bỏ, hoặc nữa là biến người đó thành bản thân
mình. Trong thế giới tiểu tư sản, tất cả các sự việc đối sánh đều là những sự
