suy luận trong một vở kịch của Marivaux
: tình huống bị đảo ngược, tình
yêu vừa mới tưởng như chinh phục được bỗng chốc mất toi; điệu múa vung
súng lục lên khiến thời gian trở nên kém bền vững, vì trong quá trình diễn
biến, nó có những bước quay trở về số không, những bước nhảy giật lùi
tương tự các bước nhảy giật lùi trong trò chơi ngỗng. Khẩu súng côn là
ngôn ngữ, chức năng của nó là duy trì áp lực của cuộc sống, tránh né sự
khép kín của thời gian: nó là logos, chứ không phải là praxis
Cử chỉ thư thái của tên găng-xtơ trái lại có tất cả sức mạnh ghê gớm
hiệp đồng của một phán quyết; không hăm hở, nhanh chóng tìm chính xác
tới đích, nó cắt thời gian và làm bối rối sự khoa trương. Mọi cử chỉ thư thái
khẳng định rằng chỉ sự im lặng là có hiệu quả: đan len, hút thuốc, giơ ngón
tay, những thao tác ấy đều hàm ý cuộc sống thực sự là ở sự im lặng, và
hành vi có quyền sinh quyền sát đối với thời gian. Khán giả vì thế có ảo
giác về một thế giới vững chắc, nó chỉ thay đổi dưới áp lực của các hành vi,
chứ chẳng bao giờ dưới áp lực của các lời nói; nếu tên găng-xtơ nói, thì đấy
là nói bằng hình ảnh, ngôn ngữ đối với hắn chỉ là thơ ca, từ ngữ nó thốt ra
chẳng có chức năng thần thánh nào hết: nói là cung cách nhàn rỗi của hắn
và chứng tỏ là hắn nhàn rồi. Có một vũ trụ bản chất đó là vũ trụ của những
động tác được bôi dầu mỡ trơn tru, bao giờ cũng được dừng lại ở điểm
chính xác và có tính toán trước, một thứ tổng hợp của tính hiệu quả thuần
tuý: và rồi rải lên trên vài tràng hoa tiếng lóng, như một loại xa xỉ vô dụng
(và cũng là có tính chất quý phái) của một nền kinh tế mà giá trị trao đổi
duy nhất chỉ là động tác.
Nhưng động tác ấy, để biểu đạt là nó hoà nhập với hành vi, phải mài
nhẵn mọi cường điệu, phải dát mỏng đến mức tối đa; bề dày của nó chỉ
được là mối liên kết giữa nguyên nhân và kết quả; sự thư thái ở đây là ký
hiệu xảo trá nhất của tính hiệu quả; mỗi người bắt gặp ở đó tính lý tưởng
của một thế giới bị phó mặc cho các động tác thuần tuý của con người, và
nó cứ bon bon bất chấp những trở ngại của ngôn ngữ: bọn găng-xtơ và các
thần thánh chẳng nói chẳng rằng, họ chỉ lắc lư cái đầu, thế là mọi thứ được
thực hiện.
