Được tuỳ ý sử dụng một không gian hữu hạn tuyệt đối: yêu những con tàu,
trước hết đó là yêu một ngôi nhà cực điểm, bởi lẽ đóng kín hoàn toàn, chứ
tuyệt nhiên không phải là những chuyến đi xa mơ hồ: con tàu là nơi cư trú
trước khi là một phương tiện chuyên chở. Vả chăng tất cả những con tàu
của Jules Verne đều đúng là các “xó bếp” hoàn hảo, và những chuyến đi
đằng đẵng càng tăng thêm niềm hạnh phúc của khuôn viên khép kín, tăng
thêm sự hoàn thiện của tính nhân bản trong đó. Con tàu Nautilus về phương
diện ấy là một hang động dễ thương: niềm vui thích được khép kín đạt tới
cực điểm khi từ trong lòng chốn nội thất không khe hở ấy lại có thể lờ mờ
nhìn qua ô kính lớn sóng nước dập dờn bên ngoài, và đồng thời như thế
cũng là có thể qua đối lập mà xác định được bên trong.
Phần lớn những con tàu truyền thuyết hoặc hư cấu, về phương diện ấy,
là chủ đề về một cuộc sống ru rú khép kín thú vị, như con tàu Nautilus, bởi
lẽ chỉ cần đưa tàu làm chỗ ở cho con người là đủ để cho con người ngay lập
tức tổ chức ở nơi đây cuộc sống hưởng thụ một thế giới tròn trịa và trơn tru,
hơn nữa cả một đạo lý hàng hải khiến con người đồng thời vừa là chúa tể,
là chủ nhân và chủ sở hữu của thế giới ấy (chủ nhân duy nhất trên tàu,
v.v..). Trong huyền thoại về hàng hải đó, chỉ có một cách phù phép cho bản
chất chiếm hữu của con người đối với con tàu là gạt bỏ con người và để con
tàu chỉ một mình nó mà thôi; khi ấy con tàu không còn là cái hộp, là nơi ở,
là vật bị chiếm hữu nữa; nó trở thành con mắt phiêu diêu, lướt qua những
khoảng vô tận vô cùng; nó không ngừng tạo ra những chuyến ra đi. Đối lập
thật sự với con tàu Nautilus của Verne là Con tàu say của Rimbaud
, con
tàu xưng “tôi” và, không còn hình dáng khum khum, nó có thể làm cho con
người chuyển từ một thứ phân tâm học về hang động sang một thi pháp học
đích thực về thám hiểm.
