kết nối, không chuyển tiếp và không tiến triển. Lương tri giống như con
chó canh giữ cho những phương trình tiểu tư sản: nó bịt kín mọi ngả đường
biện chứng, xác định một thế giới thuần nhất, nơi người ta ung dung như ở
nhà mình, tránh khỏi các xáo trộn và các thoát ly của “mơ mộng” (các bạn
hãy hiểu là của cách nhìn không đo đếm được đối với các sự vật). Xem
cách đối nhân xử thế của con người là và chỉ được là ăn miếng trả miếng,
nên lương tri chính là phản ứng chọn lọc của trí tuệ, thế giới lý tưởng theo
nó rút lại chỉ là những cơ chế đáp trả trực tiếp.
Vì vậy, ngôn ngữ của ông Poujade một lần nữa chứng tỏ rằng mọi
huyền thoại tiểu tư sản đều gắn với việc khước từ sự khác biệt, phủ nhận
cái khác, thích thú tính đồng nhất và tán dương cái tương tự. Nói chung,
việc rút gọn thế giới thành phương trình như thế chuẩn bị cho giai đoạn
bành trướng chủ nghĩa, khi đó “tính đồng nhất” của các hiện tượng nhân
loại nhanh chóng thành nền tảng cho một “bản chất tự nhiên” và tiếp đến là
một “đại đồng”. Ông Poujade chưa đi đến chỗ xác định lương tri là triết lý
đại đồng của nhân loại; dưới mắt ông đó mới là một đức tính giai cấp, tuy
đức tính ấy, đúng thế, đã được xem như liệu pháp khôi phục sức mạnh đại
đồng. Và chính đấy là điều tệ hại của chủ nghĩa Poujade: ngay lập tức nó đã
có tham vọng trở thành một chân lý huyền thoại và xem văn hoá như một
căn bệnh, đó là triệu chứng đặc trưng của các chủ nghĩa phát xít.
