sống động, có bề dày thời gian thậm chí dẫn dắt được chúng đi suốt cuộc
đời cho đến lúc chết. Điều này chính là muốn nói lên rằng các tình huống
ngôn ngữ ở Adamov hoàn toàn cưỡng lại biểu tượng và biếm hoạ: chính là
cuộc sống bám vào ngôn ngữ, vở Bóng bàn ghi nhận điều ấy.
Máy trò chơi may rủi của Adamov vì vậy không phải là một chiếc chìa
khoá, đó không phải là con sơn ca chết của D’Annunzio
lâu đài của Maeterlinck
; đó là đối tượng sản sinh ngôn ngữ; nó như yếu tố
xúc tác không ngừng mồi ngôn ngữ cho các diễn viên, làm cho họ tồn tại
trong ngôn ngữ sinh sôi nảy nở. Các sáo ngữ trong vở Bóng bàn không phải
tất cả đều có bề dày ký ức như nhau, mức độ nổi bật như nhau mà tuỳ thuộc
những lời ấy của ai nói ra: Sutter là tay loè bịp tạo ra lắm câu, phô bày
những tính chất biếm hoạ thì ngay lập tức sử dụng ngôn ngữ nhại làm cho
ai nấy cười ồ lên (“Các từ ngữ, tất tật là những cái bẫy”). Ngôn ngữ đông
cứng của Annette thì nhẹ nhàng hơn, và cũng sót thương hơn (“Chuyển đi
thôi, Mister Roger!”).
Vì vậy mỗi nhân vật của Bóng bàn dường như cứ phải bám vào cái vết
bánh xe ngôn từ của mình, nhưng mỗi vết bánh xe sâu nông khác nhau và
chính các khác biệt về độ lún ấy tạo nên cái mà ở kịch người ta gọi là
những tình huống nghĩa là các khả năng và các sự lựa chọn. Trong chừng
mực ngôn từ của Bóng bàn hoàn toàn được thu nhận, đến từ sân khấu cuộc
đời, nghĩa là một cuộc đời tự thân được xem như sân khấu, thì Bóng bàn là
sân khấu cấp độ hai. Đấy chính là điều trái ngược với chủ nghĩa tự nhiên
luôn chủ trương khuếch đại cái vô nghĩa; trái lại ở đây cái kỳ lạ của cuộc
đời, của ngôn từ được đóng băng trên sân khấu (như người ta nói rằng nước
đá đóng băng). Phương thức đông lạnh đó cũng chính là phương thức của
mọi ngôn từ huyền thoại: huyền thoại bản thân nó cũng như ngôn ngữ của
Bóng bàn là một ngôn từ đông cứng do tính chất lưỡng hoá của chính nó.
Nhưng vì đây là sân khấu nên sự quy chiếu của ngôn ngữ thứ hai ấy có
khác: ngôn từ huyền thoại bám rễ vào xã hội, vào một Lịch sử tổng quát;
trong khi ngôn ngữ được Adamov tổ chức lại bằng thực nghiệm chỉ có thể
bám vào lời nói cá nhân đầu tiên, mặc dầu nó tầm thường nhạt nhẽo.
