Ông nghe thấy tiếng xe ngựa lọc xọc trên đá cuội phía sau. Đấy là chiếc xe
trần do con lừa mệt mỏi kéo đi, hai tai dán chặt vào đầu để phản đối việc bị
cưỡng bức làm việc trong nóng bức. Xà ích mặc bộ đồ kaki đã bạc. Ngồi
bên gã là người đàn ông mặc complê đen, đội mũ đen, chiếc cổ áo trắng hồ
bột đã ngả vàng vì mồ hôi và bụi bặm. Đi bên xe là một gã phu với chiếc
cuốc chim trên vai.
Chiếc xe hộc lên rồi dừng lại. Người vận đồ đen tụt xuống, rút từ trong túi
áo ra tờ giấy, liếc qua, rồi nhìn vào những bia mộ dọc theo các bức tường.
Mãi tới lúc ông ta dừng lại trước mặt nhà báo Mỹ mới nhận ra rằng người
ta đến để mở căn hầm mộ.
Người vận đồ đen, cũng là ông cai, vẫy gã xà ích đến bên rồi nhìn chăm
chăm vào căn hầm, khẽ lầu bầu gì đó bằng tiếng Tây Ban Nha trong khi gã
xà ích trễ nải kéo lê theo chiếc thang nhỏ chắp bằng nhiều mảnh gỗ. Gã
dựng thang vào tường rồi trèo lên, nhìn sát vào khối xi măng hầm mộ.
"Dax", gã nói, giọng khàn đặc.
"Dax", ông cai gật đầu, nhắc lại bằng giọng thoả mãn.
Gã phu mang ra cuốc chim cũng gật đầu. Có một âm hưởng thích thú trong
giọng của gã. "Dax".
Gã xà ích đứng trên thang đưa tay ra. "Cuốc".
Rồi với một cú bổ thiện nghệ, gã choảng mạnh lưỡi cuốc vào giữa khối bê
tông. Nó bắn toé chùm tia, rạch qua dòng chữ đục, toả ra tứ phía, đúng vào
lúc mặt trời đi ngang góc mái hiên. Gã chửi đổng mặt trời bỗng dưng xuất
hiện và kéo mũ sụp xuống che mắt, rồi lại choảng mũi cuốc chim vào xi
măng. Lần này phiến đá vỡ toang, mảnh bay rào rào trên nền cuội.
Nhà báo nhìn ông cai. Ông ta có vẻ đang theo dõi hai người phu, nhưng rõ
ràng là chẳng quan tâm gì tới công việc họ đang làm. Ông ta như chán nản
với tất cả. Đây chỉ là công việc muôn thuở mà thôi. Ông ta quay lại khi nhà
