bên phải sân, dưới mái hiên lợp rạ bờm xờm. Nó giản dị một cách quê mùa,
giống như cái máng ăn trong vở kịch Giáng sinh của trẻ con. Nhưng thay
cho Chúa Jesus, Đức Mẹ Maria và Joseph là ba chú lợn đầm trong phân
chuồng. Có nửa tá gà, con mất một chân, con mất mỏ. Tôi nhảy nhót theo
một vòng cung hết mở rộng lại thu hẹp quanh đề tài của tôi. Liếc nhìn, tôi
thấy một xô nước gạo đầy cháo màu xam xám và ruồi. Một cái hố hôi thối
khủng khiếp, một hố chứa nước đen ngòm. Tôi cúi xuống nhìn thoáng con
vật lông xám lăn lộn cùng những búi rơm lúc nhúc giòi.
Cuộc sống hiện giờ ở Xướng Miên có vẻ như không đem lại hiệu quả
mong muốn. Lẽ ra tôi nên “hình dung trước” khoảnh khắc tôi muốn, sẵn
sàng thích ứng với những gì có sẵn một cách tự nhiên. Nhưng trong đầu tôi
chỉ có hình ảnh các độc giả giàu có lật qua tạp chí du lịch hợp thời chuyên
về các hình ảnh điền viên của các nước thế giới thứ ba. Tôi biết dân chúng
muốn xem những gì. Chính vì thế tôi hay cảm thấy bất mãn về công việc,
trước khi lược bỏ thành một thứ tẻ ngắt nhưng an toàn. Không phải vì tôi
muốn chụp những bức ảnh cố tình không tâng bốc. Sẽ không có thị trường
cho chúng, và nếu có thì hiện thực nghiệt ngã sẽ làm cho dân chúng có ấn
tượng sai, rằng mọi thứ ở Trung Quốc là thế này đây, lạc hậu, mất vệ sinh,
cực kỳ nghèo khổ. Tôi thấy ghét mình đủ chất Mỹ để có những đánh giá
như vậy. Sao tôi cứ hay lược bỏ thế giới thực? Vì lợi ích của ai kia chứ?
Phải lừa tạp chí. Mặc kệ ấn tượng đúng hay sai. Tôi kiểm tra ánh sáng,
mở ống kính. Tôi sẽ cố hết sức bắt lấy khoảnh khắc và cảm xúc của nó. Lúc
đó tôi phát hiện ra Đỗ Lili đang lom khom cạnh máy bơm tay, lấy nước vào
một cái xoong. Tôi xoay quanh bà, điều chỉnh tiêu điểm, và bắt đầu chụp.
Nhưng vừa nhìn thấy máy ảnh của tôi, bà nhảy dựng lên lấy điệu bộ và kéo
mạnh gấu chiếc áo khoác màu xanh cũ kỹ. Chẳng tự nhiên tí nào.
- Bà không phải đứng yên, - tôi gọi bà. - Cứ cử động tự nhiên. Quên tôi
đi. Bà muốn gì làm nấy.
Bà gật đầu, rồi đi quanh sân. Bà cần cù để quên sự có mặt của máy ảnh,
bà ngắm chiếc ghế đẩu, ra hiệu với những cái giỏ treo trên cây, ngạc nhiên
