thấy một tháp chuông bằng gỗ cao vút hay một nhà thờ cổ kính, tối tăm và
rộng thấp. Qua những chòm lá cây tôi chờ xem mái ngói đỏ và những ống
khói trắng của một tòa gia trạch {
Nhà ở của quí tộc trên trang viên
}, tôi sốt
ruột mong nó nhô ra khỏi các chòm cây và hiện toàn bộ trước mặt tôi,
nhưng than ôi, đôi mắt ấy chẳng mấy lúc đã bắt đầu chán. Nhìn cảnh vườn
nhà, tôi cố đoán ra tính nết của gia chủ. Ông ta có, hay không có những cậu
con trai hay là một nửa tá con gái mắt đen, tiếng cười trong trẻo, chạy nhảy
nô đùa vui vẻ, và cô út nhất định là một trang tuyệt sắc? Ông ta phì nộn và
vui tính hay ủ ê như tháng chín đang úa tàn? Có phải ông ta luôn luôn tra
cuốn niên lịch? Hay làm phiền đám thanh niên với những câu chuyện
không dứt về lúa mì hoặc lõa mạch?
Bây giờ thì có đến những trang ấp mới lạ nào, lòng tôi vẫn dửng dưng. Tôi
nhìn với con mắt rầu rĩ cái vẻ tầm thường, vô vị đến ngao ngán; tất cả
những gì xưa kia đã làm cho tôi thay đổi sắc mặt, bật ra tiếng cười, tuôn ra
những lời nói bất tuyệt, tất cả đều trôi qua trước mắt tôi, mà đôi môi bất
động của tôi vẫn lặng yên không xúc cảm. Ôi, còn đâu thời niên thiếu của
tôi! Ôi, còn đâu lòng thuần phác của tôi nữa!...
Trong lúc Tsitsikôp còn nghĩ đến cái biệt hiệu mà những người mujik đã
khoác cho Pliuskin và cười một mình, thì chiếc britska đã vào một thị trấn.
Y chỉ biết thế khi xe lắc mạnh một cái, vì vấp phải một phiến gỗ lát đường
dày to tướng; so với cái lắc ấy thì những cái lắc khi xe vấp phải những
phiến đá lát đường bằng sa thạch ở các thành phố còn là lạc thú. Những
phiến gỗ ấy nhô lên, thụt xuống như những phím đàn dương cầm; và khách
đi đường mà không để ý thì bầm trán, sưng gáy hay là hai hàm răng cắn
vào lưỡi đến chảy máu là thường.
Cái vẻ tiều tụy của thị trấn làm Tsitsikôp ngạc nhiên. Nhà nào cũng mang
dấu vết đổ nát. Nhiều mái nhà thủng lỗ chỗ như mặt sàng; nhiều mái nhà
chỉ còn có chiếc xà ngang và bộ cốt bằng đòn tay. Rui, mè và gỗ lợp hình
như do chính cư dân đã dỡ đi hết; vì họ nghĩ rất đúng là khi mưa thì túp lều
