thù khó chống lại lắm. Trước hết là ở ngay cạnh các tỉnh Tiểu Nga {
Tiểu
Nga là Ukraina, ta thường phiên âm theo tiếng Pháp là Uycờren
}, mà các
vị đều biết là nơi mà rượu mạnh bán tự do, thì chỉ mười lăm ngày, tôi xin
nói chắc như vậy, là tất cả bọn chúng thành ra những đứa say sưa không
chừa rượu được nữa. Sau nữa là cái thói sống lang thang mà mỗi đứa đều
đã quen trong khi di chuyển. Thật đấy, việc này chỉ có thể thành được, nếu
Tsitsikôp, theo dõi bọn chúng thường xuyên; phải thẳng tay không được
nới cho chúng; hở một tí là trị ngay, tự tay thụi lên mõm hay lên gáy chúng.
- Tại sao Tsitsikôp phải tự tay thụi chúng? Việc ấy có thể giao cho quản lý
thôi chứ.
- Bọn quản lý! Toàn là đồ ăn cắp cả!
- Bọn quản lý đúng là đồ ăn cắp cả, nhưng chỉ bởi vì các ông chủ không
trông nom đến công việc mình.
- Đúng đấy! Có người tán thành. Một trang chủ mà hiểu người và chỉ biết
một chút về nông nghiệp là thế nào cũng kiếm được một quản lý tốt.
Ông quản đốc nói rằng một quản lý tốt phải đòi tới năm nghìn rúp tiền
lương; ông chánh án cho rằng chỉ ba nghìn thôi.
Ông quản đốc cãi: - Trời, ông đào đâu ra được một đứa với cái giá ấy? ở
trong mũi ông chắc.
- Không, chẳng phải trong mũi tôi; chỉ trong quận ta thôi, ông chánh án nói.
Tôi đang theo dõi Piôtr Pêtrôvits Xamôilôp; đấy, con người cần cho
Tsitsikôp đấy.
Khá nhiều người quan tâm đến tình cảm của Tsitsikôp; việc di chuyển
nhiều dân khai hoang như vậy làm cho họ khiếp; người ta tỏ ý lo ngại đến
cả một cuộc nổi loạn có thể xảy ra trong đám người nóng đầu ấy. Ông cảnh
sát trưởng thì cho những mối lo sợ là hão huyền: cảnh binh nông thôn có
phận sự ngăn ngừa cái nạn ấy; và chỉ một viên đại úy quận trưởng cảnh
binh cử đến tại chỗ, là đủ làm bọn nông phu chẳng dám ho he gì, cho tới
khi đến nơi ở mới. Để nhổ tận gốc óc phiến loạn trong đám ngu dân ấy,
người ta bèn đề nghị biện pháp này nọ; có cái khá ôn hòa, có cái lại quá
nghiêm khắc và gay gắt như biện pháp quân sự. Ông giám đốc bưu vụ nói
