Ông ta đọc chữ tsu {
Tsu! Tiếng Nga chỉ là một thán từ có nghĩa là Này!
Hãy nghe đây!
} nghe như thung lũng đang ngủ say thực sự; và để cho thật
giống, ông lại còn nhăm nhắm đôi mắt nữa. Ông giám đốc bưu vụ lại
chuyên về triết học, say mê tập thơ Đêm của Yăng {
Yăng (1683-1765): thi
sĩ Anh, người lập ra phái thơ hâm mộ. Tập Đêm là tác phẩm chính của thi
sĩ, rất nổi tiếng ở châu Âu trong thế kỷ XVIII
} và cuốn sách Chìa khóa các
bí mật của Thiên nhiên của Eckactshaoden {
Phôn Eckactshaoden (1792-
1803): một nhà thần bí học Đức, chuyên về ảo thuật. Cuốn Chìa khóa các
bí mật của Thiên nhiên được dịch ra nhiều thứ tiếng và thu hút nhiều đồ
đệ cho tác giả ở châu Âu trong đầu thế kỷ XIX
}; ông ta đọc những sách của
Eckactshaoden ban đêm rất khuya và chép lại từng đoạn dài mà không cho
ai thấy cả. Vả lại ông ta là một nhân tài, mặc khách có ngôn ngữ văn hoa;
ông thường bộc lộ rằng: “- Tôi thích trang sức cho ngôn từ của tôi được văn
nhã”. Quả thật, ông trang sức nó bằng vô số những câu đệm như là: Tiên
sinh ạ, các ngài rõ chứ, các ngài hiểu chứ, các ngài thử tưởng tượng rằng,
có thể nói là, nói thất lễ chứ. Ông ta lại còn làm cho ngôn từ văn hoa bằng
cách nhấn mạnh những câu nói bóng sâu cay với một cái nháy mắt châm
biếm.
Các công chức khác đều ít nhiều có văn hóa: một người đã đọc Karamzin
{
Karamzin (1766-1826): sử gia và văn sĩ Nga, tác giả của mấy truyện vừa
được xem như kiểu mẫu của văn học tình cảm chủ nghĩa, thịnh hành ở Nga,
đầu thế kỷ XIX
}, một người khác đọc Báo Mạc-tư-khoa {
Báo Mạc-tư-khoa
– Môxkôpxkie Viêđômôxti – do Trường Đại học Mạc-tư-khoa xuất bản từ
1756, bấy giờ đang nặng khuynh hướng tình cảm chủ nghĩa
}, có cả những
người chẳng đọc cái quái gì hết. Người này là một kẻ ù lì chỉ có lấy cẳng
mà đá mới chịu nhúc nhích, kẻ kia là một con baibak {
Ta thường gọi là
macmôt một vật gậm nhấm ở xứ lạnh, mùa đông ngủ như chết sáu tháng
liền
} như người ta thường nói là suốt đời nằm nghiêng, thậm chí có dựng
dậy cũng vô hiệu, vì dù thế nào nó cũng không bao giờ đứng lên cả. Nào họ
có thiếu cái thư thái oai phong, đường bệ; trong hàng ngũ họ, chẳng ai là có
thể mắc bệnh lao cả. Những lúc thổ lộ tâm tình thân mật, vợ họ đều gọi họ
