Tôi rất lấy làm tiếc, nhưng phải nhận rằng những người điềm đạm, giữ
những chức vụ cao, đều chẳng biết chuyện trò với các phu nhân tí nào;
nghệ thuật ấy phải dành cho những viên trung úy, cả cho những viên đại úy
nữa. Có Chúa biết là họ làm ăn thế nào, lời nói của họ không chọn lọc, cầu
kỳ mấy, mà cô thiếu nữ nghe họ nói cứ cười ngất đi trên ghế. Trái lại, một
quan tư vấn quốc gia {
Tư vấn quốc gia là hàm quan văn bậc thứ năm, trên
quan hàm của Tsitsikôp một bậc và tương đương với hàm thiếu tướng bên
quan võ; ở các tỉnh người có hàm ấy thường giữ chức phó tỉnh trưởng hay
chánh án
} thì cứ dông dài nhận định về diện tích vô biên của nước Nga,
tung ra những lời chúc tụng sách vở, đại cà sa và pha trò chỉ một mình
mình cười được mà thôi. Đấy, cô thiếu nữ tóc vàng xinh xắn mà cứ ngáp
ngắn, ngáp dài khi nghe Tsitsikôp nói chuyện là vì thế đấy. Nhân vật của
chúng ta lại không thấy thế tí nào và cứ tiếp tục dốc ra một tràng những
chuyện vui, mà y đã kể đi, kể lại không biết bao lần, trong những trường
hợp tương tự: ở tỉnh Ximbirxk, tại nhà ông Xôfrôn Ivannnôvits Bezpietsni,
trước mặt con gái ông ta Ađêlaiđa Xôfrônôpna và ba chị dâu của cô này:
Maria Gavrilôpna, Alexanđra Gavrilôpna, Ađêlaiđa Gavrilôpna; ở tỉnh
Riazan, tại nhà Frôn Vaxiliêvits, trước mặt em dâu ông ta Katêrina
Mikhailôpna và những cháu gái họ của cô này: Roza Fiôđôrôpna và Êmilia
Fiôđôrôpna; ở tỉnh Viatka, tại nhà Piôtr Varxônôfiêvits, ở đấy có em gái của
con dâu ông ta, Pêlagêia Iêgôrôpna, cháu gái cô này, Xôfia Rôxtixlapna và
hai em gái cùng mẹ khác cha của cô ta: Xôfia Alexanđrôpna và Maklatura
Alexanđrôpna {
Lối kể tên người ta từng trang là lối Gôgôn rất thích: trong
các tác phẩm khác của Gôgôn cũng thường thấy
}
Cách xử thế của Tsitsikôp chạm lòng tự ái của tất cả các phu nhân. Cố ý
trêu tức y, một bà đi qua, sát vào y và khéo tính toán để cho những dải lụa,
dải vải chạm vào người cô thiếu nữ tóc vàng và đầu mút chiếc khăn thắt
ngang lưng quệt vào mặt cô ta. Đồng thời, những đôi môi thơm mùi hoa
tím thốt ra, ở sau lưng y, một nhận xét khá cay độc, mà y không nghe tí nào
hay giả vờ không nghe. Như thế là dại, vì không nên coi khinh dư luận của
các phu nhân; sau này y sẽ phải hối, nhưng không may là đã chậm mất rồi.
Mọi vẻ bất bình, chính đáng về mọi phương diện, hiện lên trên nhiều bộ
