NHỮNG LINH HỒN CHẾT - Trang 181

mặc toàn màu đen, bó sát lấy người như con quỉ, lại nhảy nhót nữa mà lại
không biết xấu! Có cả những người trong khi nhảy như đồ dê rừng, lại dám
mở mồm nói những chuyện nghiêm trang… Toàn là trò khỉ cả! Ra người
Pháp bốn mươi tuổi đầu mà vẫn trẻ con như mới mười lăm, thì ta cũng phải
bắt chước họ à! Thật tình thì sau mỗi vũ hội là mình cứ tưởng như lại một
lần phạm tội và mình phải vội vàng quên phắt nó đi. Ra khỏi đấy là đầu óc
mình trống rỗng như sau một buổi nói chuyện với một người trong giới
thượng lưu: con người hoạt bát lướt qua đủ mọi vấn đề, khoe những đoạn
sách vụn vặt đã đọc, lòe anh bằng tài bẻm mép; nhưng từ những câu rỗng
tuếch của hắn, anh chẳng rút ra được chút lợi lộc nào và anh sẽ thấy ngay là
một câu chuyện nhỏ nhặt đến đâu với một người buôn bán, chỉ biết có việc
mình, nhưng mà biết đến nơi đến chốn, cũng giá trị gấp trăm lần tất cả
những chuyện nhảm nhí ấy… Nói thật, người ta có thể đi tả vũ hội? Nếu
một nhà văn mà đi tả vũ hội thì nó cũng chẳng hơn lên được tí nào. Vũ hội
hợp với đạo đức hay là vô đạo đức? Chẳng làm thế nào mà biết được,
người ta sẽ ném cuốn sách đi với một mối ghê tởm?”
Bằng bài công kích ấy, Tsitsikôp đánh lừa nỗi tức giận của mình. Sự thật thì
y tức giận các cuộc vũ hội ít hơn là tức mình, tức cái vai trò không rành
mạch mà y đã đóng. Bình tĩnh mà xét mọi việc, y thấy rõ rằng trận chửi rủa
của Nôzđriôp không thể đưa đến hậu quả gì; những lời nói ngu xuẩn không
thể làm hại y được, nhất là bây giò công việc đã xong xuôi cả rồi. Nhưng
mà con người ta vẫn là một con vật kỳ dị. Sự hiềm khích của những người
mà y chẳng quí mến gì, mà y nguyền rủa cái tính bông lông, nhẹ dạ, đối với
y vẫn là nặng nề; y lại phải tự thú rằng chính y đã phần nào gây ra nó và
điều ấy lại càng làm y sôi gan thêm. Tuy vậy, y không tự giận mình và tác
giả cũng không thể vì thế mà trách y được! Tất cả chúng ta ai cũng có
nhược điểm là mình thì cứ chừa ra mà lại trút hết tức giận lên những người
gần mình: vợ con, tùy thuộc, đày tớ hay cả cái ghế của mình nữa; nó bị ném
đi cho quỉ sứ và đến đập vào cánh cửa gãy tan! Tsitsikôp cũng vậy, cũng
tìm được ngay kẻ để trút cơn thịnh nộ của y: Nôzđriôp bị đả cẩn thận. Có lẽ
chưa bao giờ có một tên xỏ là trưởng thôn hay phu trạm nào mà bị chửi rủa
dữ dội đến thế, dù là bị một lão cáo già đại úy, - hay tướng quân đi nữa, -