sâu kèn, một tên khinh kỵ binh, như chúng thường nói. Với tất cả cái sức
thở vào của người ngủ say, đứa bé hít cái liều thuốc, vùng dậy và ngơ ngác
nhìn quanh, không tài nào hiểu nổi mình đang ở đâu, cũng như cái gì đã
xảy đến cho mình. Rồi nó mới nhận ra những bức tường đã được ánh sáng
rọi vào chênh chếch, tiếng cười của chúng bạn nấp trong các góc; qua cửa
sổ nó nhận ra trời đã bừng sáng, cánh rừng đầy tiếng chim hót, con suối
uốn lượn, dòng nước óng ánh bạc giữa những bụi lau, nơi bọn trẻ vui đùa
như khuyên mời ta tắm mát; và cuối cùng mới thấy là chúng bạn đã đút vào
mũi mình một tên khinh kỵ binh {
Kỷ niệm thời đi học của Gôgôn
}.
Cái nỗi kinh hoàng đầu tiên của giới công chức và những cư dân khác ở
N… đúng là như thế… Họ há hốc mồm, giương thao láo những đôi mắt
ngờ nghệch như mắt cừu. Nông phu chết, con gái ông tỉnh trưởng và
Tsitsikôp họp thành một mớ bòng bong trong đầu óc họ; cơn sửng sốt đầu
tiên qua rồi, họ mới phân biệt được các thứ ấy; họ muốn hiểu rõ câu chuyện
và chỉ bực mình vì không tìm ra được một sự giải thích nào hợp lý cả.
Những nông phu chết ấy nghĩa là thế nào? Chẳng có chút lôgic nào trong
vụ nông phu chết ấy cả. Nông phu chết thì mua làm gì? Và con gái ông tỉnh
trưởng dính líu vào cái vụ này để làm gì? Nếu muốn bắt cóc cô ta thì mua
nông phu chết làm gì? Và nếu muốn mua nông phu chết thì tại sao lại bắt
cóc cô ta? Hay là y định biếu cô ta bọn nông phu chết? Những chuyện
nhảm nhí đồn đại khắp phố phường! Quỷ sứ, tại sao người ta lại không thể
thò mũi ra khỏi nhà mà không bị choáng váng vì những chuyện quái gở? -
Tuy vậy, những tiếng đồn như thế mà được truyền đi thì không phải là
không có lý do. Không có lý do sao? Có thể có lý do nào được trong vụ
những nông phu chết? Chẳng có lý do nào cả; tất cả các thứ ấy đều chỉ là
chuyện ba láp, chuyện nhảm nhí, chuyện láo toét; quỷ bắt anh đi!
Cứ bàn ra tán vào, chẳng mấy chốc, mọi người chỉ nói đến những linh hồn
chết và con gái ông tỉnh trưởng, đến Tsitsikôp và những linh hồn chết, đến
con gái ông tỉnh trưởng và Tsitsikôp. Trên thành phố nhỏ luôn luôn yên
ngủ, một cơn phong ba kéo qua. Người ta thấy từ hang hốc chui ra những
con sóc núi, những con baibak đã bao nhiêu năm, không hề bỏ áo ngủ và đổ
nguyên do của sự lười biếng ấy cho anh thợ giày, anh thợ may vụng về đã
