đàn bà; và không may cho những kẻ thay phe, đổi đảng ấy, các bạn chiến
đấu cũ của họ liền gọi họ là đồ đàn bà tồi, đồ cái váy; những lời, như ta
biết, là khá nhục đối với phái khỏe.
Vả lại, đàn ông có kháng cự cũng vô ích; phe của họ không có kỷ luật chặt
chẽ như của nữ giới: cái gì của họ cũng rời rạc, thô lỗ, nặng nề, vụng về; ý
kiến họ lừng khừng, lúng túng, mâu thuẫn, phản ánh sự trống rỗng của đầu
óc họ, để lộ ra bản tính thô lỗ, lười biếng, hay thay đổi, luôn luôn sợ sệt,
luôn luôn hoài nghi, không biết gì hết về nghệ thuật tổ chức, chẳng có chút
nhiệt tình, chút tin tưởng nào. Họ cho rằng việc bắt cóc con gái ông tỉnh
trưởng chỉ có thể là hành động của một tay khinh kỵ binh, không phải của
một quan văn; và Tsitsikôp chẳng đời nào lại làm thế, đàn bà chỉ nói dối.
Họ nhắc đi nhắc lại cái câu: mụ nào, túi nấy; óc đàn bà chẳng khác nào cái
túi, ném gì vào là mang đi nấy. Chỉ có một điều duy nhất, cốt yếu, phải hết
sức lưu ý, là việc mua nông phu chết. Còn bên trong mà có ẩn tình gì chăng
thì chỉ có quỷ sứ mới biết được. Nhưng mà chắc chắn là phải có điều gì bí
ẩn rất khó chịu đây.
Tại sao phái đàn ông tin là có điều gì bí ẩn khó chịu? Thì đây: Tỉnh này sắp
có một quan tổng trấn {
Tổng trấn ở trên tỉnh trưởng, thường là quan võ và
coi một tỉnh lớn hay nhiều tỉnh một lúc
} mới bổ đến cầm cân, nẩy mực;
việc ấy làm cho tất cả các quan lại lo sợ. Việc bổ nhiệm này đem theo
những việc quở mắng, khiển trách, huyền chức và những quà ngon khác mà
các thủ trưởng cao cấp thường vui lòng thết đãi những thuộc viên. Họ nghĩ
rằng: “Chẳng may mà ngài phong văn được những lời đồn đại bậy bạ trong
thành phố này và nổi trận lôi đình; thì đối với tất cả chúng ta, đó là vấn đề
sống hay chết vậy”.
Viên thanh tra sở vệ sinh bỗng thất sắc; mấy tiếng linh hồn chết có phải là
chỉ những người chết khá đông trong một trận dịch sốt nóng, mà không một
biện pháp nào do cấp trên đưa xuống đã được thi hành để phòng chống cả;
và Tsitsikôp chắc là một phái viên của tổng trấn cử đi điều tra bí mật việc
ấy. Ông ta thổ lộ nỗi sợ với ông chánh án. Ông này cho là chuyện hoang
đường; nhưng lại đến lượt ông ta thất sắc và tự hỏi: nếu những nông phu
mà Tsitsikôp mua là nông phu chết thật, thì việc này sẽ ra làm sao; chẳng
