phải ông ta đã nhận thực các văn khế bán người và tự mình đứng ra đại
quyền cho Pliuskin là gì? Quan tổng trấn sẽ nói thế nào nếu ngài biết việc
này? Ông ta chỉ cần nói một câu với người này, người nọ là đủ làm cho họ
cũng thất sắc tức thì; dễ lây hơn bệnh dịch hạch, cái sợ truyền từ người này
sang người khác chỉ trong nháy mắt. Mọi người đều tự tìm ra những tội lỗi
mà họ không hề mắc phải. Mấy tiếng linh hồn chết mang đủ tất cả mọi thứ
nghĩa mà trước kia không ai nghĩ đến cả. Người ta đi đến cả chỗ tự hỏi rằng
có phải mấy tiếng ấy ám chỉ những người bị chôn quá vội vàng trong hai vụ
mới xảy ra cách đây ít lâu không?
Vụ thứ nhất là vụ bọn lái ở Xônvưtsêgôđxk đến N… vào ngày phiên chợ;
chúng thết bọn đồng nghiệp ở Ưxtxưtxônxk {
Xônvưtsêgôđxk và
Ưxtxưtxônxk: Hai quận lỵ trong tỉnh Viatka, tỉnh ấy là nơi có lẽ Gôgôn cho
diễn ra tình tiết của Những linh hồn chết
} một bữa tiệc theo kiểu Nga,
điểm thêm những món phụ theo kiểu Đức: rượu đại mạch, rượu pơns, các
thứ rượu mùi khác. Dĩ nhiên, theo thường lệ, bữa chè chén kết thúc bằng vụ
ẩu đả. Lái ở Xônvưtsêgôđxk đả chết lái ở Ưxtxưtxônxk; mặc dù ở sườn, ở
mấy nơi khác trên cơ thể chúng, còn rành rành những chứng tích về sức
mạnh của các nắm đấm to quá khổ của bọn thiệt mạng. Một kẻ thắng trận
ăn một quả đấm vào mũi, đến nỗi cả cái mũi dập tan và theo lối nói của bọn
võ sĩ, thì cái mũi không còn có thể mặt nữa. Một cuộc điều tra được tiến
hành. Những kẻ thắng trận nhận là đã đi quá mạnh và theo người ta nói, thì
còn xin nhận lỗi, kèm theo bốn tờ bạc một trăm rúp. Vả lại, vụ này khá mờ
ám: cuộc điều tra kết luận là bọn lái Ưxtxưtxônxk bị chết ngạt và người ta
đem chôn họ như những người chết ngạt bình thường.
Vụ kia xảy ra trước đó ít lâu. Nông dân làng Vsivaia Xpex {
Nghĩa là Tự
phụ. Lắm chấy rận
} thuộc lãnh địa hoàng gia, liên kết với nông dân thị
trấn Borôpxki, cũng gọi là Zađirailôva {
Nghĩa là Sinh sự
}, vừa khử tên
cảnh sát hương thôn là viên trợ tá {
Trợ tá tiếng Nga là zaxiêđaren, là viên
chức giúp quận trưởng cảnh sát trong việc làm bồi thẩm tòa án hương
thôn, điều tra hình sự, thu thuế và trưng dụng xe cộ
} Đrôbiajkin. Cảnh sát,
hay Đrôbiajkin thì đúng hơn, có thói đến thăm dân làng nhiều quá. Và
những lần thăm viếng như thế nhiều khi tai hại hơn một trận dịch sốt nóng,
