điều ấy, người ta lại càng hoang mang; nếu mà có những tai nạn đe dọa y,
thì chắc là lương tâm y không được yên tĩnh. Vậy thì, đúng ra y là người
thế nào? Cứ xét bề ngoài thì chẳng phải là một tên tướng cướp, cũng chẳng
phải một tên làm bạc giả. Thế thì y là người thế nào cơ chứ? Bấy giờ các
viên chức của chúng ta mới tự đặt ra câu hỏi ấy, mà đáng lẽ họ phải quan
tâm đến ngay từ đầu, nghĩa là từ chương một của bản trường ca của chúng
ta.
Họ quyết định điều tra những người mà Tsitsikôp đã mua nông phu chết,
hỏi xem y mua để làm gì? Mấy tiếng nông phu chết có nghĩa gì? Có thể là
Tsitsikôp có nói lộ với họ vài câu về các ý định của y và về cá nhân y
chăng?
(*)
Trước tiên họ đến hỏi bà Kôrôbôtska và không biết thêm được tí gì.
Tsitsikôp có mua của bà ta nông phu chết với giá tiền mười lăm rúp thật, và
có hứa sẽ mua cho bà ta lông vịt và mỡ lợn để cung cấp cho chính phủ;
chắc rằng Tsitsikôp là một tên xỏ lá, vì có lần, một thằng cha mua lông vịt
và thầu mỡ lợn đã đánh lừa khối người và xoáy hơn một trăm rúp của vợ
ông Prôtôpôp. Những lời lẽ như thế và nhiều lời tương tự khác nói đi nói
lại, chỉ tỏ cho các nhà điều tra biết rằng bà lão lẩn thẩn ấy quả là ngu ngốc!
Manilôp thì nói là sẵn sàng bảo đảm cho Tsitsikôp như cho bản thân vậy;
rằng chàng vui lòng hy sinh tất cả gia sản để có lấy một phần trăm những
đức tính của Paven Ivannôvits; tóm lại là không ngớt lời ca tụng y, kèm
theo mấy câu châm ngôn về tình bạn, vừa nói vừa nheo nheo đôi mắt rất có
ý nghĩa. Những câu châm ngôn ấy chứng tỏ một lần nữa cái thiên hướng đa
cảm của tấm lòng Manilôp, nhưng chẳng làm cho các viên chức của chúng
ta biết gì về nội dung của việc đã xảy ra cả.
Xôbakiêvits thì tuyên bố rằng hắn xem Tsitsikôp là một người lịch sự; hắn
đã bán cho Tsitsikôp những nông phu hảo hạng và còn sống hẳn hoi; dĩ
nhiên là hắn không thể chịu trách nhiệm về tương lai: nông phu có thể chết
vì đi đường nhọc nhằn; chúng ta đều ở trong tay Chúa; sốt nóng và các
bệnh chết người khác đang hoành hành khắp nơi, và làm chết sạch từng
làng là thường.
Sau đó các ngài viên chức lại dùng tới một phương tiện, tuy là hèn thật,
