nhưng không phải vì thế mà người ta không dùng: nhờ bọn người hầu và
tôi tớ trong thành phố làm trung gian, cố dò hỏi đầy tớ của Tsitsikôp những
điều về chủ chúng, như quá khứ của y, địa vị hiện tại của y. Nhưng cũng
chẳng ăn thua gì: Pêtruska chỉ để xông lên cái mùi hấp hơi đặc hữu của
hắn; Xêlifan thì lầu bầu là chủ hắn đã phụng sự Nhà nước và lập nghiệp
một thời gian trong ngành thuế quan. Những hạng người ấy thật lạ lùng: hỏi
chúng một câu trực tiếp và chính xác thì chúng chẳng nhớ ra cái gì cả,
chúng nói năng lúng túng, bảo rằng chúng chẳng biết gì hết; nhưng mà
chuyển câu chuyện sang một loạt ý kiến khác, là chúng quay lại loại ý kiến
thứ nhất và phun ra không biết bao nhiêu câu chuyện, với biết bao nhiêu là
chi tiết, làm cho bạn chỉ còn muốn bắt chúng ngậm miệng lại tức khắc mà
thôi.
Qua tất cả những sự chạy chọt vô hiệu quả ấy, các viên chức thu hoạch
được một mối tin tưởng chắc chắn là thật tình họ chẳng biết Tsitsikôp là ai
cả. Tuy vậy, thằng cha Tsitsikôp ấy vẫn phải là một kẻ nào đấy và từ một
nơi nào đấy mà đến đây chứ! Chẳng còn phương kế nào nữa, họ muốn ít
nhất là bàn tính với nhau về những biện pháp phải thi hành. Có phải xem
Tsitsikôp là một kẻ khả nghi và bắt giam vì cớ ấy không? Hay trái lại, y là
một nhân vật quan trọng có thể bắt tất cả bọn họ đem tống ngục, vì lý do
không làm đủ phận sự? Với mục đích ấy, họ quyết định khai hội, một phiên
bất thường ở nhà ông cảnh sát trưởng, cha và ân nhân của thành phố, như
bạn đọc vẫn biết.
--------------------------------------
(*)
:Đoạn từ đây trở xuống, Gôgôn đã viết lại vào những năm 1842 – 1843
như sau: nhiều bản Những linh hồn chết in ra không có đoạn hay này:
Sau những cuộc thương nghị dằng dai và vô hiệu, họ quyết định đến hỏi
những người mà Tsitsikôp đã mua những nông phu chết khó hiểu ấy. Rút
thăm thì ông chưởng lý phải đi hỏi Xôbakiêvits; còn ông chánh án thì tự
nguyện đến gặp bà Kôrôbôtska. Vậy thì ta đi theo họ để xem xét kết quả
cuộc điều tra ra sao.
Xôbakiêvits lên tỉnh thì trọ trong một khu phố hẻo lánh. Hắn đã chọn một
