và cái người vô phúc ngồi bên cạnh, lại bị ép vào góc xe; hắn ngáp thở khò
khè và càu nhàu, bực bội thấy một sức nặng đè lên mình.
Tỉnh dậy, cũng lại chỉ những cánh đồng và những thảo nguyên; không gian
hoang vắng, chẳng thấy gì hiện ra cả. Một cái cột chỉ con số verxta, vút qua
dưới mắt bạn; trời bắt đầu sáng; một màu phơn phớt vàng xuất hiện trên
chân trời trăng trắng; gió thổi đã buốt hơn; cuộn kín mình vào áo măng tô
thôi!... Cái lạnh dễ chịu biết bao! Lại mơ mơ, màng màng; nhưng một cái
lắc lại đánh thức bạn dậy lần nữa. Mặt trời lên đã cao. Một tiếng ai kêu:
“Từ từ, từ từ!”. Chiếc têlêga đang xuống một cái dốc đứng; bên dưới là một
con đê rộng, một cái ao to lóng lánh dưới mặt trời như một chiếc chậu
đồng; làng đây rồi, những cái izba tản mát trên sườn đồi; chiếc thánh giá
của ngôi nhà thờ sáng ngời lên như một vì sao; những người mujik chuyện
trò léo nhéo và ta thấy đói gớm ghê… Lạy Chúa! Thỉnh thoảng đi một
chuyến thật xa, thật xa, còn gì tốt bằng! Đã biết bao phen, ôi dặm trường!
Như người sắp chết, ta đã bíu vào ngươi và ngươi đã cứu vớt ta cao thượng
như cứu kẻ lạc đường, vớt người chết đuối. Ngươi đã gợi cho ta biết bao tư
tưởng tốt đẹp, bao giấc mộng nên thơ! Giong ruổi dặm trường, ta đã được
trải qua biết bao ấn tượng thần tiên!... {
Đoạn văn này rất đậm ý nghĩa trữ
tình, vì Gôgôn là một kẻ lữ hành gần suốt đời; trong bức thư ngày 25 tháng
chạp năm 1840 viết cho X.Akxakôp, văn hào cũng thú nhận: “- Giá mỗi
mùa hè tôi được đi một chuyến! Du hành đối với tôi là một phương thuốc
rất bổ ích”
}
Ông bạn Tsitsikôp của chúng ta, bây giờ cũng đang mơ màng, những giấc
mơ không dung tục đến như thế. Hãy xem y có những cảm giác gì. Trước
tiên, y chẳng có cảm giác gì cả; chỉ chốc chốc ngoái nhìn lại phía sau, để
xem là đã đi khỏi hẳn thành phố chưa; nhưng khi thấy rằng nó đã mất hút
từ lâu; cả những lò rèn; những cối xay gió và vật trang trí khác của các
ngoại ô cũng không còn nữa; cả đến những mái trắng của các nhà thờ bằng
đá cũng đã khuất đi lâu rồi; thì y chỉ còn biết ngắm cảnh đường trường,
nhìn hết bên trái đến bên phải; bấy giờ thành phố N… không còn trong trí
