Cái bước khó khăn nhất thế là đã vượt qua; cuộc đời của nhân vật chúng ta
nhờ thế đã được thảnh thơi hơn. Y chóng thành một người có địa vị cao; vì
có đủ mọi đức tính cần thiết cho cái môi trường ấy: lịch thiệp trong cử chỉ,
quyết đoán trong công việc. Với những thủ đoạn như thế, chẳng mấy chốc
y kiếm được một chức vụ béo bở, mà y biết khai thác cách tốt nhất. Cần
phải nói rằng thời ấy, người ta bắt đầu nghiêm khắc truy tầm những kẻ ăn
hối lộ, đủ mọi hạng. Không những không sợ, y còn tức khắc xoay các biện
pháp ấy lại thành có lợi cho y, và biểu lộ bằng cách ấy cái tài khôn khéo
của người Nga, cái tài thường chỉ thức tỉnh trong những lúc bị nhũng nhiễu.
Đây, công việc diễn ra như thế này: Khi một người đến thỉnh cầu, thò tay
vào túi rút ra những thư giới thiệu ký tên công tước Khôvanxki {
Công tước
A.N.Khôvanxki, giám đốc ngân hàng Nhà nước từ 1818 tới 1857, là người
ký nạp mọi thứ giấy bạc phát hành ở Nga trong thời gian ấy; thành ngữ này
chỉ giấy bạc Nga
} - như người ta thường nói ở nước Nga chúng ta - thì y
liền giữ tay người ta lại, mồm mỉm cười và nói:
“- Không, không, chắc ngài nghĩ rằng chúng tôi… Không, không! Bổn
phận chúng tôi phải làm, không có chút thưởng công nào đâu! Ngài chẳng
phải lo ngại gì cả, nội ngày mai là mọi việc xong xuôi hết. Xin ngài cho
biết địa chỉ và cứ yên tâm: chúng tôi sẽ cho mang mọi thứ đến tận nhà”.
Người thỉnh cầu mê tín, ra về hoan hỷ, phấn khởi và nghĩ bụng: “- Đấy, nay
mới thấy một người như thế; cần phải có rất nhiều người như thế nữa! Thật
là một viên ngọc quý!”. Nhưng một ngày qua, rồi hai ngày, chỉ mất công
chờ, chẳng thấy ai đến cả; ngày thứ ba cũng trôi qua nốt, vẫn chẳng thấy gì!
Người thỉnh cầu vội vàng đến công sở. Việc của anh ta vẫn chưa hề được
bắt đầu giải quyết. Anh ta liền hỏi ngay viên ngọc quý.
- Ấy chết! Xin lỗi ngài! Tsitsikôp rất lịch sự, vừa nói vừa cầm tay anh ta.
Thật chúng tôi bận quá sức; nhưng nội ngày mai thì mọi việc đều xong xuôi
cả; vâng, ngày mai, chắc chắn như vậy! Chúng tôi lấy làm xấu hổ quá đi
mất!”
Kèm theo những lời nói ấy là những cử chỉ rất duyên dáng. Nếu trong khi
