lòng tin cậy ông ta; thế là chẳng mấy chốc viên tướng {
Nga hoàng Nikôlai
I tin dùng bọn quan võ, thường bổ họ vào các chức quan viên. Với mục
đích quân sự hóa bộ máy nhà nước, nước Nga thành một trại lính. Kỷ luật
nghiêm khắc, kiểm duyệt bắt Gôgôn thay các chữ viên tướng bằng thủ
trưởng
} đã sa vào tay một bọn ăn cắp còn tệ hơn bọn trước nhiều, mà ông
ta tuyệt nhiên chẳng chút nghi ngờ gì cả. Ông ta lại còn mừng cho mình là
đã chọn được cho mình những người xứng đáng và khoe khoang cẩn thận
cái đức thính nhậy của mình biết phân biệt những người có khả năng.
Chẳng mấy chốc bọn công chức đã hiểu rõ tính khí của ông ta. Tất cả
những ai là thủ phạm của ông ta đều thành ra những kẻ thù không đội trời
chung của sự bất công; họ truy tầm nó khắp nơi, như người đánh cá, lăm
lăm cái lao đuổi theo con cá chiên to béo; và cuộc săn vô tiền, tuyệt hậu ấy
thành công đến nỗi chỉ ít lâu là mỗi một người được vài nghìn rúp làm vốn
liếng rồi. Đồng thời, nhiều công chức cũ, đi vào con đường cải tà quy
chính, cũng được phục chức. Nhưng Tsitsikôp thì mặc dù cố gắng đến đâu,
cũng không thể nào len lỏi vào lòng tin cẩn của ông ta được. Viên bí thư
thứ nhất của ông tướng - mà y đã kích thích với những thư giới thiệu của
công tước Khôvanxki - và xưa nay vẫn xỏ dây vào mũi của ông ta và dắt
một cách tài tình; đã cố hết sức xin cho y phục chức, nhưng không ăn thua.
Vì ông tướng, tuy đã cho người xỏ mũi dắt đi (vả chăng ông ta cũng chẳng
ngờ đến việc ấy), nhưng mà cứ thế thôi: mỗi khi mà một ý kiến nào đã vào
sâu trong óc ông ta thì nó cứ cắm vào đấy chắc như đinh đóng, và chẳng có
cái gì có thể nhổ nó ra được nữa. Tất cả ân huệ mà người bí thư khôn khéo
đã cố xin được cho Tsitsikôp là xóa bỏ những lời phê có hại trong lý lịch
của y, và muốn được thế là viên bí thư đã phải cố làm cho vị thủ trưởng
mủi lòng, bằng cách mô tả với những màu sắc rất đậm, số phận thảm
thương của gia đình khốn khổ của Tsitsikôp; nhưng may thay, cái gia đình
đó chỉ có trong tưởng tượng.
“- Thôi, chẳng cần gì nữa! Tsitsikôp tự nhủ như vậy: đã móc thì kéo; nhưng
đứt rồi thì thôi, hỏi làm gì nữa; kêu cũng vô ích. Khóc lóc cũng chẳng được
gì; phải bắt tay vào làm lại sự nghiệp thôi”. Thế là y quyết tâm xây dựng lại
cơ đồ khác; lại kiên trì, nhẫn nại, lại nhịn ăn, nhịn mặc: dù trước đây y rất
