NHỮNG LINH HỒN CHẾT - Trang 280

chăng nữa, cũng vẫn chỉ là một tờ giấy không hồn; nếu ở dưới không tỏ ra
có ý muốn đem ứng dụng nó theo một cách thức thích đáng, theo cái cách
thức mà chỉ có người nào quan niệm sự công bằng dưới ánh sáng của
Thượng đế, chứ không phải dưới ánh sáng của con người, mới tìm ra được.
Nếu không, tất cả sẽ thành ra có hại. Chứng cớ là những tay gian lận và ăn
hối lộ tinh ma của chúng ta vốn biết cách xoay xở với tất cả các quy chế;
một đạo dụ mới đối với họ là một nguồn thu hoạch mới, một phương tiện
mới để làm cho sự giải quyết công việc rối ren thêm, để thọc thêm một gậy
vào bánh xe.
Nói tóm lại, nhìn về đâu tôi cũng thấy rằng thủ phạm chính là những kẻ có
bổn phận thi hành pháp luật. Có người vì quá ước ao danh vọng và huân
chương, mà đâm ra hấp tấp. Lại có người vì muốn tỏ ra nhiệt thành và tận
tụy - một thói xấu rất Nga, - mà cứ đâm đầu vào công việc, không chịu khó
nghiên cứu, những tưởng mình có thể điều khiển công việc một cách thành
thạo; nhưng hễ thất bại một lần là nản chí ngay, và sau đó, - cũng một thói
xấu không kém tính chất Nga, - lập tức thờ ơ với công việc. Lại có người,
khi lòng tự ái nhỏ nhen của mình bị tổn thương, liền để lọt vào tay một tên
trùm bịp bợm cái cương vị mà ở đấy mình đã bắt đầu phấn đấu cho chính
nghĩa. Nói tóm lại, trong chúng ta, ít có người biết yêu cái thiện đến mức
có thể vì việc thiện mà hy sinh tham vọng, tự ái cùng tất cả những cái nhỏ
nhen của một lòng vị kỷ dễ đâm ra cay cú đến mức có thể khép mình vào
một luật lệ bất di bất dịch là phụng sự đất nước, chứ không phải phụng sự
bản thân mình; luôn luôn nhớ rằng mình ở cương vị là để mưu cầu hạnh
phúc cho người khác, chứ không phải cho bản thân. Ngược lại từ ít lâu nay
người Nga chúng ta tuồng như có dụng tâm muốn phô trương tính vị kỷ và
dễ chạnh lòng của mình ra.
Không biết trong chúng ta liệu có những người mà sau khi làm tròn nhiệm
vụ mình rồi, có thể đứng trước toàn thể thiên hạ tuyên bố rằng mình không
có lỗi gì đối với nước Nga hết; rằng khắp những khoảng đồng không mông
quạnh của đất nước này, không có cái gì có thể coi như một lời trách móc
đối với mình cả; rằng mọi vật đều hài lòng về mình và không còn mong
chờ gì hơn nữa không? Tôi không biết số người có thể làm như vậy có