NHỮNG LINH HỒN CHẾT - Trang 286

miêu tả cuộc đời tư nhân cũng như sinh hoạt xã hội của dân Nga. Giá anh
đừng hỏi tôi những câu ngớ ngẩn đã choán hết nửa bức thư của anh, những
bức câu hỏi chỉ nhằm thỏa mãn về một trí tò mò vô ích; mà lượm lặt tất cả
những lời nhận xét xác đáng về cuốn sách của tôi, dù là nhận xét của anh
hay nhận xét của những người thông minh khác cũng sống một cuộc đời
hoạt động và thực tiễn như anh; giá anh thêm vào đấy một số sự kiện khả dĩ
xác nhận hay phản bác ý này hay ý khác của tôi; mà những sự kiện hay
những mẩu chuyện như vậy thì ở tỉnh anh, cứ xung quanh mỗi trang của
tôi, có thể thu nhặt được hàng tá; giá được như thế thì anh đã làm một việc
hữu ích và công việc của tôi sẽ dễ dàng hơn biết bao nhiêu!
Nhưng chẳng ai chịu nghe tôi cả; ai nấy đều coi khinh những câu hỏi của
tôi, và chỉ những câu hỏi của bản thân họ thì họ mới cho là quan trọng;
thậm chí còn có những người, tuy không hiểu rõ mình muốn gì cho lắm,
vẫn đòi hỏi tôi phải thẳng thắn, phải thành khẩn thế nào đấy, tôi cũng không
biết nữa. Việc gì cứ phải muốn biết trước sự việc; việc gì phải vội vàng như
thế? Anh cũng đã bắt đầu nhiễm cái thói ấy rồi đấy. Anh thử nghĩ xem:
trong thiên nhiên, mọi sự đều diễn ra một cách khôn ngoan, thong thả, hài
hòa biết chừng nào! Các hiện tượng liên hệ với nhau một cách ăn ý biết
chừng nào! Chẳng biết tại sao chỉ có chúng ta là cuống quít, quay cuồng
như thể lên cơn sốt nóng. Anh viết thư cho tôi đúng như thế đấy: “Phải làm
sao cho phần thứ hai ra thật chóng”. Anh đã cân nhắc kỹ những lời lẽ ấy
chưa? Tôi đã dại dột đem xuất bản phần thứ nhất quá sớm; tôi lại sẽ dại dột
một lần nữa, nếu hấp tấp cho xuất bản phần thứ hai, chỉ vì tôi đã làm cho
mọi người bất bình. Tôi điên rồi hay sao? Nỗi bất bình ấy cần cho tôi;
những nỗi bất bình có lẽ sẽ cho tôi biết một điều gì. Vả lại anh căn cứ vào
đâu mà kết luận rằng phần thứ hai phải cho ra đúng vào lúc này? Anh chui
được vào não tôi chắc? Anh đã hiểu thấu thực chất của cái phần thứ hai đó
chưa? Theo anh thì nó phải ra ngay bây giờ, theo tôi thì phải hai hay ba
năm nữa là sớm nhất mà cũng phải xem từ bây giờ đến lúc ấy, hoàn cảnh có
thuận lợi cho tôi không đã. Vậy ai đúng? Người đã mang sẵn cái phần thứ
hai ấy trong óc, hay người chưa biết gì về nội dung của nó cả? Ở Nga, có
cái mốt thật kỳ lạ! Một anh chàng lười biếng, ăn không ngồi rồi, lại xen vào