ào quấy rầy đến mức có thể xúc phạm đến phút rỗi rãi êm đềm của chàng,
chàng mới cho người ra bảo họ chịu khó làm ồn in ít một chút.
Hai giờ trước bữa ăn trưa, chàng lui về phòng giấy để chăm chỉ tiếp tục một
công trình nghiên cứu bao quát toàn thể nước Nga về mọi phương diện:
công dân, chính trị, tôn giáo, triết học; xác định cái tương lai vĩ đại của
nước Nga, giải quyết những vấn đề thời sự khó khăn; tất cả những việc ấy
đều làm với cái cung cách và dưới cái hình thức mà những người sống cùng
thời với chúng ta vẫn ưa chuộng. Vả chăng cái công trình vĩ đại này hãy
còn ở tình trạng dự định mà thôi. Tentietnikôp gặm bút, vẽ hình này hình
nọ lên giấy, rồi bút lẫn giấy đều bị gạt sang một bên, nhường chỗ cho một
cuốn sách mà Tentietnikôp đọc mãi cho đến bữa ăn trưa, không rời tay.
Chàng đọc trong khi người nhà dọn xúp, dọn món khai vị, món rô ti và
ngay cả món tráng miệng cũng thế; thành thử có mấy món bị để nguội và
có mấy món dọn ra thế nào thì khi bưng đi vẫn còn nguyên thế ấy. Rồi đến
tách cà phê và chiếc tẩu, bàn cờ tướng đánh một mình. Sau đó chàng làm
những gì trước khi ăn tối? Tôi cũng khó lòng mà nói được; nhưng tôi có
cảm tưởng là chẳng làm gì sốt.
Đó là cách tiêu dao ngày tháng của một thanh niên ba mươi ba tuổi, sống
trong cảnh cô độc hoàn toàn. Không hề bước chân ra khỏi nhà, mình mặc
áo choàng ngủ, không cà vạt. Chàng không đi dạo, cũng chẳng buồn lên
gác hai, chẳng buồn mở cửa sổ cho thoáng; và cái phong cảnh tráng lệ vốn
chẳng để ai có thể dửng dưng kia, dường như không hề tồn tại đối với chủ
nhân. Như ta đều thấy, Ađrêi Ivannôvits Tentietnikôp thuộc một hạng người
đang sắp tuyệt diệt ở Nga. Trước kia, người ta gọi họ là cốc đế, là cù lì;
nhưng ngày nay thì tôi chẳng biết gọi là gì. Những tính cách ấy có phải
thiên bẩm không, hay đã sinh ra do những hoàn cảnh đáng buồn thường đã
nhào nặn con người một cách thật là phũ phàng. Thôi, hẵng khoan trả lời
một cách thật là phũ phàng. Thôi, hẵng khoan trả lời câu hỏi đó đã; tốt hơn
là hãy kể lại thời thơ ấu và quá trình ăn học của chàng {
Gôgôn rất quan
tâm đến vấn đề giáo dục và đã hai lần làm nghề dạy học: năm 1831 làm
