trên con đường thăng quan tiến chức, và khi nói đến họ ông dùng một
giọng cay cú và đưa ra những lời châm chọc chua chát. Ông đặc biệt thù
ghét một người bạn cũ mà ông cho là thua kém mình cả về tài lẫn trí;
nhưng lại đã bỏ xa ông và nay đã lên đến chức tổng trấn hai tỉnh, mà lại
đúng là hai tỉnh trong đó có những điền trang của ông, thành thử có thể nói
là ông đang ở dưới quyền cai trị của hắn. Để trả đũa, bạ có dịp là ông công
kích hắn ta, lên án những mệnh lệnh của hắn ta, và trong bất cứ hành động
nào của hắn, ông cũng đều thấy thể hiện một sự phi lý đến cùng cực. Ở ông
ta cái gì cũng kỳ cục, bắt đầu từ học vấn trở đi, tuy ông ta là một người
bênh vực nền học vấn rất nhiệt thành. Ông thích nghi lễ hào nhoáng; ông
cũng thích biết những điều mà người khác chẳng hề hay, và không ưa
những kẻ nào biết được những điều mà ông không biết. Nói tóm lại, ông rất
sẵn sàng phô trương trí thông minh của mình. Được hấp thụ một nền giáo
dục mà một phần nửa là ngoại lai, đồng thời ông lại muốn đóng vai một đại
lãnh chúa Nga. Với một tính khí thất thường như vậy, với những nét tương
phản rõ ràng như vậy; dĩ nhiên trên bước đường sự nghiệp, ông phải gặp
nhiều trắc trở. Ông bèn từ chức, đổ hết tội nợ cho một bè phái thù địch với
ông; vì không có đủ tính cương trực để buộc tội mình bất cứ một điểm nào.
Trong nhà, ông vẫn giữ nguyên tư thái lúc nào cũng uy nghi, dù khi mặc áo
đuôi én, áo dài rộng hay áo ngủ. Từ giọng nói cho chí những cử chỉ nhỏ
nhặt nhất của ông cũng đều oai vệ, hách dịch, khiến người dưới nếu không
kính nể thì cũng phải e dè.
Tsitsikôp có cả hai cảm giác đó. Đầu kính cẩn cúi xuống, hai cánh tay dang
ra như sắp sửa nâng một cái khay xếp đầy chén tách; y cúi gập mình xuống
một cách rất đẹp mắt và nói:
- Lòng đầy niềm tôn kính đối với những tranh anh hùng đã cứu quốc trên
các chiến trường, chúng tôi tự thấy có bổn phận đến trình diện Tướng công.
Mấy lời mở đầu này hình như không khỏi làm cho vị tướng hài lòng. Sau
một cái nghiêng đầu đầy thiện cảm, ông ta nói:
- Rất sung sướng được làm quen với ông. Mời ông ngồi. Ông đã tòng ngũ ở
đâu?
