chịu mặc coócxê; trong khi ở Đức, nơi ông đã cùng trung đoàn đóng quân
năm 1814, con gái một người giữ cối xay cũng biết đánh dương cầm.
Nhưng mặc dầu sự dốt nát cứ một mực cưỡng lại, một ngày kia nông dân
làng ông cũng sẽ vừa cày ruộng, vừa đọc tập Nông ca {
Tác phẩm của thi
hào La mã Vecjiliux (71-19 trước CN) ca tụng nghề nông, nổi tiếng nhất
trong văn học thế giới về loại thơ lấy chủ đề ấy
} hay một cuốn sách nói về
ống thu lôi của Franklin hay về phân tích hóa học chất đất.
“Cứ tin vào! Tsitsikôp nghĩ thầm. Mình đây cũng chưa có thì giờ đọc hết
cuốn Công tước phu nhân đơ la Valie {
Tiểu thuyết của nữ sĩ Pháp đơ
Jănglix, hồi đầu thế kỷ XIX là nhà văn ngoại quốc mà tác phẩm được dịch
ra tiếng Nga nhiều nhất
} nữa là!”.
Ông đại tá còn thuyết lý tràng giang, đại hải một hồi về cách đưa nhân dân
vào đời sống phồn vinh. Theo ý ông ta, cách ăn mặc có một tầm quan trọng
lớn lao: ông ta đem tính mạng ra thề rằng chỉ cần làm sao cho mujik Nga
mặc quần kiểu Âu châu, là khoa học sẽ tiến bộ, thương nghiệp sẽ phồn
thịnh và một thời đại hoàng kim sẽ bắt đầu ở Nga.
Tsitsikôp vừa kiên nhẫn nghe Kôskariôp nói, vừa nhìn vào tận mắt ông ta.
Cuối cùng y tự nhủ: “Với thằng cha này thì không cần dè dặt làm gì!”. Y
liền nói thẳng ra là hiện y đang cần một số nông dân, và có lập văn khế
đúng thể thức quy định.
- Cứ theo như những lời ông, ông đại tá thản nhiên hỏi, thì hình như đây là
một cuộc điều tra, phải không?
- Đúng thế.
- Nếu thế ông viết giấy trình bày cuộc điều tra đi. Giấy sẽ đưa Phòng báo
cáo và thỉnh nguyện, phòng này ghi ý kiến vào rồi chuyển cho tôi; sau đó
sẽ gửi đến Ủy ban nông vụ; chữa xong sẽ giao cho viên quản lý. Viên này,
sẽ cùng với viên thư ký…
- Xin lỗi! Tsitsikôp kêu lên, thế thì dây dưa biết đến bao giờ mới xong! Với
lại viết giấy thế nào được? Đây là một việc khá đặc biệt… Những nông phu
đây, về một phương diện nào đó, là những nông nô đã… hết sống rồi.
- Không thể được. Tuy đã chết, chúng vẫn phải có vẻ như là còn sống.
- Được, vậy thì viết: Cần phải, người ta đòi hỏi, người ta muốn rằng chúng
