NHỮNG LINH HỒN CHẾT - Trang 373

nữa; không ai có thể đấu giá với hắn nổi.
- Lạy Chúa tôi! Tsitsikôp vừa nói vừa làm dấu thánh giá. Y nhìn chằm
chằm vào mặt Kôxtanjôglô, thở không ra hơi nữa. - Thật không thể tưởng
tượng được! Nghĩ mà khiếp đi được! Ngắm một con bọ dừa, người ta thán
phục cái tài tình của tạo hóa; còn tôi thì tôi lại càng lấy làm lạ rằng một
người phàm trần lại có thể nắm trong tay những số tiền khổng lồ như thế.
Ông cho phép tôi hỏi một điều: dĩ nhiên là lúc đầu, cái tài sản này mà có
được không phải phạm tội lỗi gì chứ?
- Có được bằng cách không thể chê trách vào đâu được, bằng những
phương tiện quang minh, chính đại nhất!
- Tôi không tin! Không thể được! Hàng nghìn rúp thì còn được chứ hàng
triệu!...
- Trái lại; kiếm được hàng nghìn rúp bằng cách lương thiện thì khó, chứ
hàng triệu thì lại rất dễ. Một nhà triệu phú không cần đến những đường lối
quanh co; hắn chỉ cứ việc đi thẳng trước mặt và gặp gì nhặt nấy: người
khác không đủ sức làm như vậy; cho nên hắn không có kẻ cạnh tranh! Địa
bàn hoạt động thật là vô biên, tôi xin nói như vậy; hắn vớ cái gì cũng là
bằng hai, bằng ba tài sản hắn có… Còn với cái vốn nghìn rúp thì lãi được
bao nhiêu? Mười phân, hai mươi phân.
- Khó hiểu nhất là ông ta bắt đầu với hai bàn tay trắng!
- Sự thể bao giờ cũng diễn ra như thế, Kôxtanjôglô nói. Kẻ nào sinh ra đã
giàu thì sẽ chẳng giàu thêm được, hắn có quá nhiều thói phù phiếm bẩm
sinh. Phải bắt đầu từ đầu, chứ không phải từ giữa; bằng những đồng kôpêk,
chứ không phải những đồng rúp; từ phía dưới, chứ không phải từ phía trên;
chỉ có thế người ta mới học được cách hiểu rõ người đời và cái môi trường
mà người ta sẽ phải tiếp xúc. Sau khi chính bản thân đã nếm đủ vị đắng
cay, khi đã biết rằng mỗi đồng kôpêk đều phải làm cật lực mới kiếm được,
sau khi đã trải qua đủ các cảnh gian nan; người ta sẽ được huấn luyện và
đào tạo thành một người không thể thất bại trong bất cứ việc gì và không
thể toi mạng được. Ông hãy tin tôi, sự thật là thế đấy. Phải bắt đầu từ đầu,
chứ không phải từ giữa. Kẻ nào nói với tôi: “Cho tôi mười vạn rúp, tôi sẽ
làm giàu”, kẻ ấy không làm cho tôi tin cậy được; hắn làm cái lối hú họa,