NHỮNG LINH HỒN CHẾT - Trang 381

mật; ông ta từ giã Tsitsikôp và đến chào chủ nhân để về.
- Sao thế, ông Kônxtantin Fiôđôrôvits? Khlôbuiep ngạc nhiên kêu lên. Vừa
mới đến ông đã về ngay rồi ư?
- Tôi không có thì giờ. Ở nhà tôi có việc cần, phải về ngay, Kôxtanjôglô
nói.
Ông ta chào mọi người, lên chiếc xe nhà ra về. Khlôbuiep, hình như hiểu
tại sao khách vội về như vậy.
- Ông Kônxtantin Fiôđôrôvits không đành tâm đứng nhìn cái cảnh này; ông
ta nói; đối với một nhà doanh nghiệp như ông ta, mà phải chứng kiến một
cảnh bê trễ như thế này, thật chẳng vui tí nào. Ông Paven Ivannôvits ạ, ông
thử tưởng tượng là năm nay tôi không gieo hạt nữa, có chết không. Thật
tình như thế đấy! Không có hạt mà gieo, lại không có ngựa mà cày nữa.
Platôn Mikhailôvits, nghe nói ông anh nhà làm điền sản sinh lợi rất tài tình;
còn như Kônxtantin Fiôđôrôvits thì thật là một Napôlêông trong lĩnh vực
mình. Tôi thường tự nhủ: “Làm sao một người mà lại có tới ngần ấy trí tuệ?
Giá một thằng ngốc như tôi được một mảnh nhỏ cái trí tuệ ấy!...” Thưa các
vị, đi qua cái cầu này, xin cẩn thận kẻo nhào xuống ao đấy ạ; mùa xuân vừa
rồi tôi đã cho chữa ván cầu rồi, chứ có phải không đâu… Nông dân của tôi
thật tội nghiệp; cần phải có người làm gương cho họ noi theo; nhưng tôi thì
làm gương gì? Tôi không thể đòi hỏi họ nhiều được. Ông Paven Ivannôvits
ạ, ông hãy nắm lấy họ. Tôi làm thế nào mà dạy họ làm ăn ngăn nắp được,
trong khi chính tôi chẳng có ngăn nắp gì cả? Tôi đã muốn giải phóng họ từ
lâu, nhưng như vậy cũng chẳng ăn thua gì. Trước hết họ cần phải học cách
sống đã. Phải có một người nghiêm nghị và công minh ở với họ lâu lâu và
tỏ ra có sức hoạt động không biết mệt mỏi… Tôi cứ suy từ bản thân tôi thì
biết, người Nga cần phải được kích thích, nếu không họ sẽ han gỉ và ngủ đi
mất.
- Lạ thật, Platônôp nói, không hiểu tại sao người Nga lại có thể suy đốn đến
nỗi hễ một kẻ tiện dân mà không có ai giám sát là thành một thằng say
rượu, một đứa vô lại?
- Tại thiếu học thức. Tsitsikôp nhận xét.
- Có trời biết được, Khlôbuiep nói. Chúng ta đều là người có học; chúng ta