người ưa chuộng tiện nghi mỗi ngày một đông, y đã xoay sở làm sao cho
việc này có lợi cho y.
Đáng lẽ Tsitsikôp phải ra đi từ lâu; nhưng đường sá không sao đi lại được.
Trong khi đó thì một phiên chợ khác sắp khai mạc trong thành phố, lần này
dành cho những người thượng lưu. Phiên trước chủ yếu là để bán ngựa, bò
và các loài gia súc khác, bán những nông sản mà bọn buôn nước bọt đã
chiếm đoạt của nông dân. Lần này thì các nhà buôn xa xỉ phẩm đem ra bán
những hàng mua ở chợ phiên Nijni Nôpgôrôt {
Chợ phiên lớn nhất toàn
quốc
}. Thật là một tai họa cho các túi tiền Nga: đàn ông Pháp bán nước
hoa, đàn bà Pháp bán mũ, - quả là một giống châu chấu Ai Cập, theo như
lối nói của Kôxtanjôglô, không những ăn hết hoa màu, mà còn để trứng lại
dưới đất nữa, - họ đến vơ vét những tiền bạc đã tốn biết bao công sức mới
làm ra được.
Rất nhiều địa chủ, chỉ vì mất mùa nên mới phải ở nhà. Ngược lại, bọn công
chức thì tiêu tiền như nước; và khốn thay, cả vợ con họ cũng thế. Sau khi
đọc các thứ sách xuất bản trong thời gian gần đây nhằm gợi cho nhân loại
những nhu cầu mới, họ nóng lòng muốn nếm thử tất cả những thú vui mới
mẻ. Có một người Pháp mở một vôkxan, loại tiệm ăn và vui chơi ngoài trời
trước đây chưa hề có ở tỉnh, với những bữa ăn rất rẻ, lại bán chịu một nửa
tiền. Chỉ thế thôi, cũng đủ cho các ông trưởng phòng đã đành, mà ngay đến
các thuộc viên thường cũng vậy, tha hồ chè chén, trông cậy vào những món
hối lộ sau này sẽ bòn được của những người đến xin xỏ. Ai nấy thi nhau
phô trương những cỗ xe ngựa thật đẹp. Các đẳng cấp ganh đua nhau trong
các cuộc vui chơi… Mặc dầu trời mưa tầm tã và đường sá lầy lội, xe
kôliaxka vẫn đi lại tấp nập. Không biết những cỗ xe ấy từ đâu ra; nhưng dù
có ở Pêterbua, chúng cũng không đến nỗi phải xấu mặt… Bọn lái buôn,
bọn chạy hàng cất mũ một cách duyên dáng, chào mời các bà, các cô. Rất ít
thấy những người râu dài, đội mũ lông theo kiểu cũ. Mọi người đều có vẻ
Âu Tây, chỉ thấy toàn là những cằm cạo nhẵn thín và những bộ răng thối
hỏng…
Ngả người trên chiếc ghế dài, mình mặc chiếc áo ngủ Ba Tư bằng
tacmalam kim tuyến, Tsitsikôp đang mặc cả với một tay buôn lậu ghé qua
