NHỮNG LINH HỒN CHẾT - Trang 417

sự tổ quốc. Tôi muốn có của chỉ vì thế! Tôi đã đi theo con đường quanh co,
tôi xin nhận như thế. Nhưng chỉ sau khi tôi thấy rõ rằng theo con đường
chính trực người ta chẳng tiến được chút nào, mà theo đường vòng người ta
lại đi nhanh hơn. Nhưng tôi đã làm việc, tôi đã nỗ lực. Tôi lấy cái gì là lấy
của kẻ giàu có. Ông thử nghĩ đến những bọn vô lại ăn cắp của công hàng
nghìn rúp, bóc lột kẻ nghèo, cướp đến những đồng xu cuối cùng của kẻ đói
khổ!... Số phận đâu mà hẩm hiu đến thế! Mỗi lần sắp đạt kết quả, có thể nói
là đã sờ được ở đầu ngón tay, là một cơn bão táp nổ ra; người ta lao vào
một tảng đá ngầm, thuyền vỡ tan tành. Tôi đã có gần ba mươi vạn rúp vốn
liếng; một ngôi nhà ba tầng, đã mua được hai cái ấp… Afanaxi Vaxiliêvits,
sao lại có một nỗi bất hạnh đến như thế? Sao lại có những vố phũ phàng
đến như thế? Đời tôi há chẳng phải như một con thuyền bềnh bồng trên
sóng đó sao? Công lý của Thượng đế ở đâu? Đâu là sự đền đáp cho một trí
kiên nhẫn, một sự bền gan không lấy gì sánh được? Vì đã ba lần tôi phải
bắt đầu lại từ hai bàn tay trắng, tôi bắt đầu lại với mấy đồng xu; giá phải
người khác thì đã mất hết hy vọng và thành ra con ma men rồi. Tôi đã phải
đấu tranh, chịu đựng, đau khổ biết bao nhiêu… Mỗi kôpek là phải đem hết
sức mạnh của tâm hồn ra mới kiếm được. Hãy cho rằng có kẻ kiếm ra tiền
chẳng khó nhọc gì; nhưng đối với tôi thì đúng như câu tục ngữ đã nói: mỗi
kôpek đóng chặt xuống đất với một cái đinh đáng giá những ba kôpek; thế
là tôi phải vận dụng một ý chí gang thép để đánh gãy cái đinh mà lấy đồng
kôpek; và có Chúa biết cho là tôi đã làm thế với chí kiên cường không mệt
mỏi.
Trong lúc quá buồn khổ, y khóc hu hu, để mình rơi bịch xuống một chiếc
ghế, giật đứt mảnh vạt áo rách treo lủng lẳng mà ném ra xa. Y giơ hai tay
túm lấy những mớ tóc mà trước kia đã chăm chút biết bao, nhổ từng nắm
không tiếc tay; y tìm trong cái đau đớn về thể xác một phương thuốc đánh
lạc nỗi đau khổ về tinh thần.
Hồi lâu, Murazôp im lặng ngắm cái cảnh tượng lạ lùng ấy. Kẻ khốn nạn
mới đây còn vênh vang đi lại với cái thư thái thong dong của một người
thiệp thế hay một quân nhân; giờ đây quẫn chí đang vật vã điên cuồng, áo
quần hở hang, khó coi, chiếc frac thì rách vạt, cái quần thì hở cúc, bàn tay