đã rời khỏi con đường chính trực; nhưng biết làm thế nào được? Tôi không
cưỡng nổi. Tôi đã được giáo dục không phải cách. Cha tôi dạy luân lý cho
tôi, đánh đập tôi, bắt tôi chép những câu cách ngôn; nhưng bản thân ông lại
ăn trộm gỗ của láng giềng trước mắt tôi và còn bắt tôi giúp sức nữa. Ông ta
đã gây ra trước mắt tôi một vụ kiện bất công, bất chính và quyến rũ một
người con gái mồ côi mà ông ta là người đỡ đầu. Gương xấu đã thắng
những lời răn dạy. Afanaxi Vaxiliêvits ạ, tôi thấy, tôi biết rằng tôi đang
sống một cuộc đời bậy bạ; nhưng thói xấu không làm cho tôi ghê tởm. Bản
tính tôi đã thành đê tiện; tôi không thấy yêu thích điều thiện, không có cái
khuynh hướng kỳ diệu muốn làm những việc nhân đức; nó thường trở
thành một bản tính thứ hai, một tập quán… Tôi nói thật như vậy. Biết làm
thế nào!
Ông già buông một tiếng thở dài nặng trĩu.
- Paven Ivannôvits, ông có bao nhiêu là nghị lực, bao nhiêu là kiên nhẫn!
Phương thuốc này đắng thật, nhưng có người bệnh nào lại không chịu
uống, khi biết rằng đây là cách duy nhất có thể chữa khỏi bệnh. Nếu ông
không thấy yêu điều thiện, cũng hãy cứ làm việc thiện một cách miễn
cưỡng đi. Như vậy, ông sẽ có công hơn người làm việc thiện vì yêu thích.
Ông hãy tự bắt buộc vài lần rồi lòng yêu thích sẽ đến. Thiên đường phải
chinh phục bằng bạo lực {
Lời trong Kinh Thánh
}, chỉ có dùng sức mạnh
mới vào được vương quốc của Chúa. Thế nào, Paven Ivannôvits, ông có cái
sức mạnh mà bao nhiêu người khác không có, cái chí kiên nhẫn không gì
thắng nổi ấy, mà ông vẫn không làm được hay sao? Tôi tin rằng ông có bản
chất của người anh hùng. Vì ngày nay mọi người đều nhu nhược, không có
chí khí.
Những lời ấy như đã gây một ấn tượng sâu sắc trong tâm hồn Tsitsikôp và
làm rung lên một sợi tơ đồng tham vọng trong lòng y. Cái gì như thể một
ánh quyết tâm long lanh trong mắt y.
- Afanaxi Vaxiliêvits! - Y nói, giọng rắn rỏi - miễn là ông tìm cách cho tôi
được tha và đi khỏi nơi này với một số tiền này đó thì xin thề với ông là tôi
sẽ bắt đầu một cuộc đời mới. Tôi sẽ mua một cái ấp; tôi sẽ làm nghề nông;
tôi sẽ thu nhặt tiền của không phải cho tôi, mà để giúp đỡ kẻ khác trong
