NHỮNG LINH HỒN CHẾT - Trang 427

Vôrônôp; nhưng tội của họ có giống nhau đâu!
- Vì Chúa…, công tước nói, vẻ xúc động rõ rệt. Ông có biết gì về việc này,
ông cho tôi rõ. Vừa rồi tôi có viết thư lên Pêterbua xin giảm hình cho hắn.
- Thưa Đại nhân, không phải đâu. Tôi nói đây không phải vì tôi có biết
những điều mà ngài không biết. Tuy vậy, có một việc có thể làm cho anh ta
được giảm tội; nhưng chính anh ta cũng không muốn nói ra, sợ có hại cho
một người khác. Tôi chỉ dám nghĩ rằng có lẽ dạo ấy, ngài hành động quá
vội. Xin Đại nhân bỏ quá cho; tôi cứ theo cái trí khôn kém cỏi của tôi mà
phán đoán; và ngài đã nhiều lần ra lệnh cho tôi phải nói thật. Tôi đã từng có
nhiều thủ hạ, người thuộc đủ các hạng, tốt có, xấu có. Bao giờ cũng phải
xét kỹ dĩ vãng của một con người; vì nếu không xét mọi việc một cách tỉnh
táo, chưa chi đã quát mắng ngay; thì chỉ làm cho nó hoảng sợ mà thôi,
không thu được những lời thú nhận thành thật. Nhưng nếu hỏi nó với sự
thông cảm, như một người anh, thì chính nó lại thú nhận hết và không xin
khoan hồng; nó sẽ không thù oán ai hết, vì nó thấy rõ là không phải con
người, mà chính là pháp luật trừng trị nó.
Công tước suy nghĩ. Vừa lúc ấy, một viên chức trẻ tuổi bước vào và kính
cẩn dừng lại, tay cầm cái cặp. Vẻ bận rộn và chăm chỉ lộ rõ trên gương mặt
trẻ măng của anh ta. Có thể thấy rõ là không phải vô cớ mà người ta dùng
người này vào những công cán đặc biệt. Anh ta thuộc vào cái số hiếm hoi
những người vẫn nghiên cứu hồ sơ con amore. Không hề biết ham danh,
tham của, không hề muốn bắt chước ai; anh ta làm việc chỉ vì tin chắc rằng
mình phải ở nơi này, chứ không phải ở đâu khác; rằng mình sinh ra là để
làm việc này. Theo dõi một vụ án phức tạp, phân tích, tìm ra manh mối;
công việc chuyên môn của anh ta là như vậy. Miễn là vụ án rốt cục được
đưa ra ánh sáng, những nguyên nhân bí ẩn của nó được phát hiện, miễn là
anh thấy mình có thể trình bày nó ra ngắn gọn mà rõ ràng để cho mọi người
có thể hiểu được; là công lao khó nhọc của anh ta, những cố gắng của anh
ta, những đêm thức suốt sáng của anh ta được đền bù xứng đáng. Có thể
nói rằng nỗi vui mừng của một cậu học trò sau khi giải thích được một câu
văn khó và tìm ra được ý nghĩa thật của tư tưởng một đại văn hào, cũng có
kèm niềm vui của anh ta, khi lần ra được manh mối một vụ án phức tạp.